Táo bón cơ năng ở trẻ là gì? Sự khác biệt giữa táo bón cơ năng với táo bón thực thể? Và làm thế nào để trẻ giảm táo bón? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho các mẹ những thông tin hữu ích về tình trạng này!
- Cách trị táo bón cho trẻ 1 tuổi hiệu quả, an toàn
- Trẻ 4 tuổi bị táo bón lâu ngày: Cha mẹ cần lưu ý những gì
Táo bón cơ năng là gì?
Táo bón cơ năng hay táo bón chức năng, là tình trạng trẻ không đi ngoài trong nhiều ngày, phân khô, cứng khiến quá trình đào thải gặp nhiều khó khăn. Thực chất, đây là loại táo bón không do bất cứ tổn thương thực thể hay tác động sinh lý nào gây ra.
Thay vào đó, trẻ bị táo bón cơ năng chủ yếu do hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn chỉnh, chế độ dinh dưỡng không hợp lý (thiếu chất xơ, lười uống nước) hay do ảnh hưởng bởi tâm lý.
Cũng giống như các loại táo bón khác, táo bón cơ thể có thể gặp ở mọi đối tượng, trong đó phổ biến nhất là giai đoạn từ 2 – 6 tuổi. Tuy không gây nguy hiểm, nhưng nếu không sớm phát hiện và điều trị, trẻ có thể phải đối mặt với các biến chứng, chẳng hạn như suy dinh dưỡng, nứt kẽ hậu môn, trĩ,…
Nhìn chung, táo bón chức năng chia thành 3 loại:
- Táo bón do rối loạn bài tài phân: Đây là tình trạng ảnh hưởng đến chức năng hoạt động và hấp thu thức ăn của hệ tiêu hóa. Theo đó, trẻ bị táo bón thường khó đi ngoài hay muốn đi những không đi được
- Táo bón nhu động ruột chậm: Các cơ trơn ít vận động khiến thức ăn bị ứ trệ trong đường ruột
- Táo bón có nhu động ruột bình thường: Các cơ ruột co giãn không quá chậm, không quá nhanh, nhưng lại khiến trẻ khó đi ngoài
Phân biệt táo bón cơ năng và táo bón thực thể
Có tới 95% táo bón ở trẻ em là táo bón cơ năng. Bệnh thường không gắn với các triệu chứng ở đường tiêu hóa, không liên quan đến tổn thương thực thể ở đường ruột, cũng như các cơ quan khác. Vì vậy, trẻ bị táo bón chức năng xảy ra trong thời gian ngắn rồi tự hết.
Trong khi đó, táo bón thực thế có liên quan đến các bệnh lý bẩm sinh ở đường ruột hoặc hệ thần kinh. Cụ thể như suy giáp, bại não, hẹp đại tràng, bán tắc ruột, phình đại tràng bẩm sinh,… Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Bên cạnh đó, trẻ có thể phải đối mặt với các triệu chứng phiền toái như đi ngoài ra máu, chướng bụng, đau bụng, ói nhiều,…
Nguyên nhân trẻ bị táo bón cơ năng
Một số nguyên nhân chính dẫn đến táo bón chức năng ở trẻ là:
- Dinh dưỡng không hợp lý: Bé lười uống nước khiến phân khô, cứng, khó bài tiết. Chế độ ăn thiếu cân bằng, ăn quá nhiều tinh bột, chất béo, trong khi đó thiếu chất xơ. Ngoài ra, trẻ được cho ăn dặm quá sớm cũng có thể gây táo bón cơ năng
- Yếu tố tâm lý: Thường gặp ở trẻ trong độ tuổi đi học. Trẻ nhịn đi ngoài vì nhiều lý do, có thể là nhà vệ sinh không sạch sẽ, ngại bạn bè, sợ thầy cô, mải chơi,… Việc không giải quyết nhu cầu của cơ thể ngay lập tức sẽ khiến phân tồn đọng trong đường ruột, bị hấp thụ bớt nước làm phân khô, cứng, khi đó trẻ càng khó đi ngoài hơn
- Các nguyên nhân khác: Trẻ bị sốt cao gây mệt mỏi, giảm khả năng ăn và uống. Trẻ đang dùng thuốc lợi tiểu, thuốc ho chứa codein,… Ngoài ra, trẻ bị tổn thương vùng hậu môn, gây đau cũng khiến quá trình đào thải phân gặp khó khăn
Chẩn đoán táo bón cơ năng ở trẻ
Trẻ được chẩn đoán mắc táo bón chức năng khi có ít nhất hai trong số các biểu hiện dưới đây:
Trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 1 tuổi
- Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn tần suất đi ngoài khoảng 1 lần/ngày. Còn với trẻ bú sữa ngoài sẽ không đi tiêu trong 3 ngày.
- Tiền sử đau khi đi tiêu hoặc phân cứng, lớn
- Thường xuyên căng thẳng và quấy khóc mỗi lần đi tiêu
- Phát hiện khối phân lớn trong trực tràng
Trẻ em trên 1 tuổi
- Trẻ từ 1 – 2 tuổi thường có tần suất đi tiêu dưới 3 lần/tuần. Với trẻ từ 2 tuổi trở lên thường đi ngoài dưới 2 lần/tuần
- Trẻ có biểu hiện đau, căng thẳng khi đi ngoài
- Bề mặt phân cứng, khô và có thể lẫn máu
Điều trị táo bón chức năng ở trẻ
Trẻ bị táo bón chức năng chủ yếu là do ăn uống, chế độ sinh hoạt, lối sống. Khi đó, việc điều trị nên tập trung vào thay đổi chế độ ăn, cách sống, sinh hoạt, thay vì vội vàng dùng thuốc. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách chăm sóc trẻ bị táo bón cơ năng:
Thay đổi chế độ dinh dưỡng
Chế độ ăn lành mạnh là rất quan trọng cho một hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Các đề xuất để cải thiện chế độ ăn uống của con bạn bao gồm:
- Cho trẻ ăn nhiều ngũ cốc, bánh mì nguyên cám, bánh quy có chất xơ
- Cho trẻ ăn thêm rau củ, trái cây tươi, trái cây khô: táo, củ cải đường, cải bó xôi, khoai lang, cà chua, cà rốt, mâm xôi, dâu tây, quả lê, đậu hà lan, hạt chia,…
- Khuyến khích trẻ uống nhiều nước. Mẹ có thể bổ sung thêm cho trẻ các loại nước uống trái cây, canh hoặc súp đều được
- Bổ sung các thực phẩm giàu probiotic tốt cho hệ vi sinh đường ruột: Sữa chua, dưa bắp cải, dưa kimchi, sữa bơ, trà nấm thủy sâm,…
Tập thói quen đi tiêu
Có những trẻ ăn nhiều rau vẫn táo bón. Vì vậy, ngoài việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, cha mẹ nên luyện cho trẻ thói quen đi ngoài vào giờ cố định. Thời điểm lý tưởng nhất để đi vệ sinh là vào buổi sáng, sau một đêm nghỉ ngơi, khi dậy nhu động ruột sẽ được kích thích, phản xạ tăng lên.
Việc điều trị táo bón cơ năng ở trẻ cần kiên trì, không được tạo áp lực hay thúc ép trẻ. Khuyến cáo không áp dụng cách tháo thụt, chỉ thực hiện khi thực sự cần thiết.
