Vitamin K là vi chất không thể thiếu với mọi trẻ em, đặc biệt trong giai đoạn sơ sinh. Bổ sung vitamin K bằng đường tiêm là biện pháp thiết yếu mà tất cả bố mẹ cần ghi nhớ. Tuy nhiên, không phải bậc phụ huynh nào cũng hiểu rõ về loại vitamin này.
Sau đây, chuyên gia của Fitobimbi sẽ giúp bạn giải đáp những câu hỏi thường gặp nhất về việc tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh. Đó là: Có nhất thiết phải tiêm vitamin K không? Khi nào nên cho trẻ sơ sinh tiêm vitamin K? Nên cho trẻ sơ sinh tiêm vitamin K ở đâu?
Vì sao trẻ sơ sinh cần tiêm vitamin K?
Mọi cơ thể từ trẻ sơ sinh đến người lớn đều cần vitamin K. Vitamin K tham gia vào quá trình hình thành cục máu đông và giúp cầm máu. Khi thiếu vitamin K, cơ thể trẻ dễ bị chảy máu ồ ạt, khó cầm. Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu vị trí chảy máu xảy ra ở não hoặc cơ quan tiêu hóa. Xuất huyết não không chỉ đe dọa tính mạng của trẻ mà còn để lại nhiều di chứng thần kinh nặng nề và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của trẻ và cả gia đình.
Sở dĩ trẻ sơ sinh cần tiêm vitamin K là vì trẻ không thể nhận đủ vi chất này từ sữa mẹ và cơ thể chưa có khả năng tự tổng hợp vitamin K. Khác với trẻ trên 6 tháng tuổi và người lớn có thể thu nhận vitamin K từ thức ăn, sữa mẹ có hàm lượng vitamin K rất thấp. Bên cạnh đó, hệ vi khuẩn đường ruột chỉ có thể tổng hợp hiệu quả vitamin K khi trẻ bước sang giai đoạn ăn dặm. Vì vậy, tiêm vitamin K là biện pháp tốt nhất để ngăn ngừa thiếu hụt vitamin K và xuất huyết não do thiếu vi chất này ở trẻ từ giai đoạn sơ sinh tới lúc 6 tháng tuổi.
Một số bà mẹ muốn tăng hàm lượng vitamin K trong sữa mẹ bằng cách bổ sung nhiều thực phẩm giàu vitamin K vào chế độ ăn. Mặc dù cách này có thể giúp tăng nồng độ vitamin K trong sữa mẹ nhưng lại không đáng kể. Trẻ sơ sinh vẫn không thể nhận đủ loại vitamin này theo đúng nhu cầu nếu chỉ bú mẹ hoàn toàn. Mặt khác, có vài bậc phụ huynh quyết định cho trẻ ăn sữa công thức để có thêm vitamin K cho trẻ. Nhưng đây cũng không phải cách tối ưu. Điều đó có nghĩa là dù làm cách nào cũng không thể thay thế mũi tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh.
Không tiêm mà cho trẻ uống vitamin K có được không?
Hiện nay, Bộ Y tế Việt Nam đang khuyến cáo bổ sung vitamin K cho trẻ theo 2 cách: tiêm bắp hoặc uống. Nếu tiêm bắp, trẻ sẽ được tiêm 1 mũi duy nhất ngay sau khi sinh. Liều lượng tiêm là 1mg vitamin K1 cho trẻ có cân nặng lúc sinh trên 1500g hoặc 0,5mg vitamin K1 cho trẻ từ 1500g trở xuống. Nếu bổ sung bằng hình thức uống, trẻ cần uống đủ 3 liều vitamin K vào 3 thời điểm: sau khi ra đời, lúc 7 ngày tuổi và khi tròn 1 tháng tuổi. Mỗi lần trẻ sẽ uống 2mg vitamin K1.
Có thể bạn sẽ thắc mắc rằng nếu không muốn trẻ bị đau khi tiêm thì cho trẻ uống vitamin K được không. Câu trả lời là được nhưng tiêm vitamin K có nhiều lợi ích hơn uống vi chất này. Thứ nhất, một vài nghiên cứu tại Úc, Đức, Hà Lan, Thụy Sĩ quan sát thấy tiêm vitamin K có hiệu quả ngăn ngừa xuất huyết não ở trẻ em tốt hơn và kéo dài hơn là uống.
Thứ hai, tiêm vitamin K chỉ cần 1 lần duy nhất, trong khi đó uống vitamin K cần 3 lần mới có tác dụng bảo vệ trẻ toàn diện. Nếu bố mẹ quên mất lịch cho trẻ đi uống vitamin K, nguy cơ xuất huyết não của trẻ vẫn cao. Vì vậy, phương pháp tốt nhất để bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ chảy máu não do thiếu vitamin K vẫn là tiêm vi chất này.
Tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh có an toàn không?
Nhiều bố mẹ lo lắng không biết trẻ sơ sinh nhỏ như vậy mà tiêm vitamin K thì có an toàn không. Vitamin K đã được Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ chứng minh là an toàn. Thành phần của mũi tiêm này chủ yếu là vitamin K. Ngoài ra còn có một số chất đóng vai trò là dung môi và bảo quản chất lượng.
Trong một vài hội nhóm, xuất hiện lời đồn rằng tiêm vitamin K làm tăng nguy cơ mắc ung thư máu sau này ở trẻ em. Tuy nhiên, một nghiên cứu theo dõi gần 600.000 trẻ em suốt 15 năm khẳng định quan điểm này hoàn toàn sai lầm và vô căn cứ. Vitamin K đã được thử nghiệm và sử dụng để bảo vệ sức khỏe trẻ em hàng chục năm nay trên toàn thế giới. Đó là minh chứng rõ ràng nhất cho tính an toàn của mũi tiêm này.
Tuy nhiên, tiêm vitamin K cũng có một số tác dụng phụ nhẹ nhàng, thoáng qua giống như mọi mũi tiêm thông thường khác. Trẻ có thể bị đau, bầm tím hoặc sưng tấy nhẹ ở vị trí tiêm. Nhưng cực kỳ hiếm trường hợp trẻ bị dị ứng với vitamin K. Hiện mới chỉ có duy nhất 1 ca được báo cáo tại Mỹ trong hơn 60 năm qua. Do đó, bố mẹ có thể an tâm khi cho trẻ đi tiêm vitamin K.
Khi nào nên cho trẻ sơ sinh đi tiêm vitamin K?
Trẻ sơ sinh cần tiêm 1 mũi vitamin K duy nhất ngay sau khi sinh. Điều đó có nghĩa là bạn không cần đưa trẻ đi tiêm nhắc lại định kỳ như vaccine. 1 mũi vitamin K duy nhất có thể bảo vệ trẻ từ lúc ra đời tới tận 6 tháng tuổi.
Vậy có thể trì hoãn, đợi trẻ cứng cáp hơn rồi mới tiêm được không? Câu trả lời là không. Xuất huyết não do thiếu vitamin K có thể xuất hiện rất sớm, trong vòng 7 ngày sau khi sinh. Mặt khác, rất hiếm và rất khó để phát hiện các triệu chứng thiếu vitamin K ở trẻ cũng như dấu hiệu báo động xuất huyết não. Theo các chuyên gia Nhi khoa của Hoa Kỳ, trẻ sơ sinh không được tiêm vitamin K có nguy cơ chảy máu nặng gấp 81 lần so với những trẻ đã được tiêm.
Nếu bạn lo lắng rằng trẻ sơ sinh, đặc biệt những trẻ sinh non hoặc nhẹ cân sẽ quấy khóc, đau đớn khi tiêm, bạn có thể bế hoặc cho con bú trong lúc tiêm. Cách này sẽ giúp bạn vỗ về, xoa dịu nỗi đau của con và giúp con cảm thấy thoải mái, an toàn hơn. Điều quan trọng bạn cần ghi nhớ là khi bị xuất huyết não, trẻ sẽ phải trải qua nhiều thủ thuật và cuộc mổ đau đớn, phức tạp hơn so với 1 mũi tiêm bắp. Vì vậy, bạn đừng sợ con đau mà bỏ qua mũi tiêm quan trọng này nhé!
Tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh ở đâu?
Thông thường, trẻ sẽ được tiêm vitamin K ngay tại phòng sinh hoặc phòng mổ sau khi ra đời. Đây là quy định chung của Bộ Y tế ban hành tới tất cả các cơ sở y tế địa phương và trung ương cũng như bệnh viện công lập và tư nhân.
Tuy nhiên, để chắc chắn thông tin, trước khi đăng ký gói thai sản tại bệnh viện, bạn nên tìm hiểu xem gói thai sản của bạn đã bao gồm tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh chưa. Sau khi sinh, bạn cũng nên hỏi lại nhân viên y tế để kiểm tra chắc chắn rằng trẻ đã được tiêm vitamin K, tránh bỏ sót mũi tiêm này.
Tiêm vitamin K cho trẻ sơ sinh là điều bắt buộc và cần làm ngay sau khi sinh. Chỉ với 1 mũi tiêm duy nhất, bạn sẽ bảo vệ được trẻ khỏi xuất huyết não, chảy máu đường tiêu hóa tới lúc 6 tháng tuổi. Đừng sợ hãi rằng trẻ bị đau, đừng trì hoãn vì lo lắng trẻ quá nhẹ cân hay non nớt. Sự chần chừ của bạn sẽ khiến trẻ phải đối mặt với nguy cơ tử vong và mang di chứng thần kinh không thể phục hồi suốt cả cuộc đời.
Xem thêm:
