Viêm VA quá phát là tình trạng khối amidan phát triển quá mức gây ra viêm nhiễm nhiều lần tại vòm họng. Điều này sẽ khiến trẻ gặp nhiều khó khăn trong hô hấp, quấy khóc liên tục, ngủ không ngon giấc và nhiều ảnh hưởng xấu khác đến sức khỏe. Sớm nắm bắt được thông tin về bệnh lý này sẽ giúp phụ huynh có phương án tốt trong điều trị và phòng ngừa.
Trẻ bị viêm va quá phát là gì? Có những cấp độ nào?
VA là tế bào của hệ miễn dịch tự nhiên nằm tại vị trí cửa lỗ mũi sau, ngay bên cạnh là vòi Eustachi. Do đó, khi bộ phận VA bị sưng, viêm sẽ làm ứ tắc dịch, nghẹt mũi gây ra một số ảnh hưởng được gọi là viêm VA quá phát.
Thông thường viêm VA chỉ xảy ra ở giai đoạn cấp tính, triệu chứng của bệnh sẽ nhanh chóng thuyên giảm sau 7 – 10 ngày điều trị. Tuy nhiên, nếu viêm VA tái đi tái lại nhiều lần, bệnh sẽ chuyển dần sang giai đoạn mãn tính. Đây là tình trạng viêm VA quá phát gây ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng cuộc sống và sức khỏe của người bệnh, đặc biệt là đối tượng trẻ em.
Dựa trên biểu hiện, mức độ nặng nhẹ và nguy hiểm của bệnh, viêm VA quá phát sẽ được phân làm 4 cấp độ như sau:
- Viêm VA cấp độ 1: Cấp độ này, VA sẽ xuất hiện cuống gọn, to và tròn. Đường kính của VA khá nhỏ, che lấp ¼ cửa mũi sau.
- Viêm VA cấp độ 2: Khi trẻ bị viêm VA cấp độ 2, đường kính VA sẽ phát triển to hơn ở cấp độ 1, che lấp ⅓ cửa mũi sau.
- Viêm VA cấp độ 3: Đây là cấp độ nặng của viêm VA quá phát, lúc này trẻ sẽ phát đối mặt với nhiều triệu chứng vô cùng khó chịu khi kích thước VA che lấp tới ½ cửa mũi sau.
- Viêm VA cấp độ 4: VA sẽ phát triển và che lấp ⅔ cửa mũi sau. Đây là cấp độ nặng nhất, trẻ cần được điều trị ngay nếu không sẽ gây biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân viêm VA quá phát ở trẻ
Do đặc điểm cấu tạo của các mô VA, bộ phận này rất dễ bị viêm nhiễm. Dưới đây là một số tác nhân gây viêm VA quá phát ở trẻ:
- Vi khuẩn: Liên cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A, tụ cầu vàng, Haemophilus influenzae,…
- Virus: Rhinovirus, Adenovirus, Myxovirus.
- Trẻ hít phải bụi bẩn, khói thuốc lá,…
- Hệ miễn dịch suy giảm: suy dinh dưỡng, trẻ còi xương, sinh non, cơ địa mẫn cảm với các tác nhân từ bên ngoài hoặc khi thời tiết chuyển mùa.
- Trẻ mắc một số bệnh viêm nhiễm đường hô hấp như ho gà, cúm, sởi.
- Trẻ bị nổi hạch ở cổ hoặc mắc bệnh giang mai bẩm sinh. Đây đều là những bệnh lý nền dẫn đến viêm VA quá phát.
Dấu hiệu bệnh viêm va quá phát ở trẻ
Tùy thuộc vào mức độ nguy hiểm mà trẻ bị viêm VA quá phát sẽ phải đối mặt với một số triệu chứng sau đây:
Viêm VA quá phát độ 1,2
Viêm VA quá phát cấp độ 1 và 2 là mức độ nhẹ của bệnh. Lúc này, kích thước VA phát triển không đáng kể nên biểu hiện của bệnh khá tương đồng với viêm VA cấp tính:
- Trẻ bị nghẹt mũi, khó thở, thở khò khè
- Ngủ không ngon giấc, thường xuyên quấy khóc
- Hay bị sặc và nôn trớ khi bú sữa
- Ù tai, ngủ ngáy
- Trẻ không thở được bằng mũi, ngủ phải mở miệng
- Nói ngọng, nói chậm.
Viêm va quá phát độ 3
So với viêm VA quá phát cấp độ 1 và 2, bệnh tiến triển sang cấp độ 3 có mức độ nguy hiểm nghiêm trọng hơn. Lúc này, kích thước của VA đã khá lớn, chiếm gần hết khoảng không của cửa mũi sau, ảnh hưởng đến quá trình hô hấp, nghỉ ngơi, ăn uống của trẻ.
Dấu hiệu nhận biết viêm VA quá phát độ 3 ở trẻ là:
- Trẻ thường xuyên khó thở, đôi khi có hiện tượng ngưng thở khi ngủ
- Dễ dàng trông thấy khuôn mặt trẻ có sự thay đổi: môi dày, miệng hở
- Trẻ ngáy to
- Nói chuyện bằng giọng mũi, thính lực giảm gây khó khăn khi giao tiếp.
Viêm va quá phát độ 4
Lúc này, VA đã che lấp gần như hoàn toàn cửa mũi sau, do đó trẻ sẽ phải dùng miệng để thở. Ngoài ra, còn một số triệu chứng khác của viêm VA quá phát cấp độ 4 là:
- Trẻ mệt mỏi, bỏ ăn, bỏ bú
- Sốt cao trên 38 độ C
- Khi thở thường há miệng, thở khò khè, thường xuyên quấy khóc
- Nói giọng mũi
- Sổ mũi, dịch đờm xanh hoặc đục vàng
- Trẻ nghe kém, chậm phát triển ngôn ngữ
- Hơi thở có mùi hôi
- Trẻ bị tiêu chảy, nôn trớ, rối loạn tiêu hóa.
Viêm VA quá phát ở trẻ có nguy hiểm không?
Viêm VA quá phát là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý ở trẻ. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh sẽ dẫn đến một số biến chứng sau:
- Viêm tai giữa cấp: Nếu không được điều trị dứt điểm, vi khuẩn gây viêm VA quá phát sẽ nhanh chóng lây lan lên tai giữa. Do vòi nhỏ ở trẻ thường rộng và ngắn hơn ở người lớn nên tác nhân gây bệnh dễ dàng xâm nhập và gây viêm tai giữa cấp.
- Viêm tai giữa thanh dịch: Khối VA che lấp cửa mũi sau, làm tắc vòi nhĩ khiến không khí khó lưu thông qua tai, đồng thời làm giảm áp lực trong hòm tai. Từ đó gây ra tình trạng tăng tiết dịch trong hòm tai. Biểu hiện của bệnh thường diễn biến âm thầm, nên rất khó để phụ huynh nhận biết và dễ dàng bỏ qua. Nếu không được khắc phục sớm, viêm tai giữa thanh dịch sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng nghe, nói và học tập ở trẻ.
- Viêm mũi xoang: Chất nhầy bị ứ tắc có thể sẽ bị chảy vào hốc mũi, lâu dần khiến niêm mạc mũi bị phù nề, làm cản trở quá trình dẫn khí của các lỗ thông xoang gây ra tình trạng viêm xoang.
- Rối loạn tiêu hóa: Khi nằm ngủ, chất nhầy trong mũi có thể sẽ chảy xuống họng làm trẻ nuốt phải. Điều này khiến trẻ dễ bị đau bụng, nôn trớ và đi ngoài phân sống.
- Dị dạng sọ mặt: Khi bị viêm VA quá phát, trẻ sẽ bị tắc nghẽn đường thở, gây khó thở. Do đó, trẻ sẽ phải thở chủ yếu bằng miệng. Tình trạng này kéo dài sẽ hạn chế sự phát triển của xương hàm trên, trong đó hàm dưới lại bị đẩy ra trước nhiều khiến lưỡi bị tụt lại phía sau, làm trẻ phải mang gương mặt biến dạng. Các bác sĩ gọi đây là bộ mặt VA.
- Toàn thân: Thực chất viêm VA quá phát còn ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ và thể chất của trẻ. Nhiều phụ huynh thiếu sự quan tâm nên nhiều khi không hiểu vì sao con mình hay ốm, chậm tăng cân và còn thiếu tập trung trong học tập. Đây đều là những biến chứng không ngờ do viêm VA quá phát để lại. Do đó, ngay khi thấy con có dấu hiệu viêm VA, bố mẹ đưa trẻ tới bệnh viện để được điều trị sớm, tránh biến chứng nguy hiểm.
Cách điều trị viêm va quá phát
Thông thường, trẻ được bác sĩ chẩn đoán bị viêm VA cấp tính sẽ được chỉ định dùng thuốc kháng sinh dạng uống hoặc dạng hít. Tuy nhiên, trong trường hợp trẻ bị viêm VA tái đi tái lại nhiều lần, phương pháp điều trị tốt nhất lúc này là cắt bỏ VA.
Bác sĩ tiến hành cắt VA qua đường miệng, quá trình này sẽ kéo dài khoảng 25 – 45 phút. Sau phẫu thuật, trẻ sẽ mất 5 – 7 ngày để nghỉ ngơi, phục hồi lại sức khỏe. Đồng thời, bác sĩ theo dõi để kiểm soát những biến chứng có thể gặp phải.
Cách chăm sóc trẻ sau phẫu thuật viêm VA quá phát:
- Bổ sung thêm nước cho bé, đặc biệt là nước ấm để giúp giảm đau và làm dịu cổ họng
- Nếu trẻ kêu đau, bố mẹ có thể cân nhắc cho con dùng thuốc giảm đau. Tuy nhiên, quá trình này cần có sự tham khảo từ bác sĩ phụ trách điều trị.
- Cho trẻ ăn những đồ ăn được nấu chín kỹ, dạng mềm, dễ tiêu hóa như cháo, bột,..
- Thường xuyên cho trẻ súc miệng bằng nước muối để làm dịu họng
- Kiêng xì mũi cho trẻ trong khoảng 1 tuần sau phẫu thuật. Thay vào đó, hãy dùng khăn giấy hoặc khăn mặt mềm để vệ sinh mũi và miệng bé
- Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng để giúp bé dễ thở hơn
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với nguồn gây dị ứng như khói thuốc lá, bụi bẩn, hóa chất, lông thú nuôi,…
- Khuyến khích trẻ nghỉ ngơi nhiều hơn để cơ thể mau chóng bình phục
Biện pháp phòng ngừa viêm va tái phát
Nạo VA hay cắt VA được coi là phương pháp điều trị tốt nhất, giúp giải quyết triệt để viêm VA quá phát. Tuy nhiên, trên thực tế, viêm VA có thể mọc lại nếu không có phương pháp phòng ngừa sau phẫu thuật. Để ngăn chặn tình trạng viêm VA quá phát tái đi tái lại, phụ huynh cần thực hiện một số biện pháp phòng ngừa cho bé sau phẫu thuật như sau:
- Khuyến khích trẻ vận động, nâng cao thể lực. Cho trẻ tham gia chơi những trò chơi ngoài trời để tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch.
- Xây dựng thực đơn khoa học, phù hợp với từng độ tuổi. Bữa ăn cho bé cần cân bằng 4 nhóm chất thiết yếu: chất xơ, chất béo, tinh bột và chất đạm
- Rèn luyện cho bé thói quen vệ sinh răng miệng ít nhất 2 lần mỗi ngày vào buổi sáng và buổi tối, có thể là sau mỗi bữa ăn. Đồng thời dặn dò trẻ nên rửa tay sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
- Khi thời tiết chuyển lạnh, mẹ nên giữ cho cơ thể trẻ luôn ấm mỗi khi ra ngoài hoặc tham gia các hoạt động ngoài trời.
- Bổ sung cho trẻ thêm nước, nhất là các loại nước ép trái cây, sữa để cải thiện hệ miễn dịch.
Tổng kết
Thực tế, VA phát triển đến 6 tuổi thì hết. Thế nhưng, không vì vậy mà phụ huynh xem nhẹ bệnh lý này. Viêm VA quá phát có thể gây biến chứng nguy hiểm ở trẻ nếu không được điều trị kịp thời. Sau khi phát hiện trẻ có những dấu hiệu bất thưởng của bệnh, phụ huynh cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được làm xét nghiệm và chẩn đoán chính xác. Đồng thời, bảo vệ trẻ với các biện pháp phòng tránh viêm VA quá phát ở trẻ tái phát theo cách trên.
Mong rằng những chia sẻ trong bài viết này sẽ giúp ích cho phụ huynh. Chúc bé sớm khỏe mạnh!
