Bướu cổ là một trong những bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ. Tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng căn bệnh này lại ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển về thể chất và trí tuệ. Do đó để trẻ có thể phát triển toàn diện, cha mẹ nên nắm rõ nguyên nhân, cách điều trị và khắc phục hiệu quả bướu cổ ở trẻ em.
Bướu cổ ở trẻ em là căn bệnh gì?
Bướu cổ hay còn gọi với tên khác là bướu giáp. Đây là căn bệnh thường gặp có liên quan trực tiếp đến tuyến giáp. Bộ phận này có cấu tạo khá đơn giản, hình dáng như con bướm, nằm ở trước cổ, phía sau là khí quản. Chức năng chính của tuyến giáp là tiết ra các loại hormone giúp cơ thể kiểm soát quá trình trao đổi chất. Đồng thời hỗ trợ việc điều chỉnh tốc độ sử dụng năng lượng của các tế bào bên trong.
Khi tuyến giáp phải hoạt động quá sức, hormon T3 và T4 sẽ được tiết ra nhiều hơn. Các hormone này theo máu tác động đến những bộ phận liên quan. Từ đó gây rối loạn điều hòa nội môi của cơ thể, khiến chúng mất kiểm soát và gây ra bướu cổ. Theo các chuyên gia, có rất nhiều loại bướu cổ nhưng ở trẻ em loại bướu cổ đơn thuần là loại thường gặp nhất. Loại bướu cổ này được chia làm 3 thể là thể lan tỏa, thể nhiều nốt và thể một nốt.
Nguyên nhân ra bệnh bướu cổ ở trẻ nhỏ
Bướu cổ ở trẻ nhỏ có rất nhiều nguyên nhân, trong đó các nguyên nhân chính mà cha mẹ không thể bỏ qua gồm:
- Thiếu iốt: Đây là nguyên nhân chính khiến trẻ bị bướu cổ. Lý giải vấn đề này các chuyên gia cho biết, việc thiếu iốt sẽ làm tuyến giáp phải huy động lượng iốt hiếm hoi trong cơ thể để sản xuất hormon tuyến giáp. Điều này vô tình khiến tuyến giáp phình lên và gây ra bướu cổ
- Chế độ ăn uống: Sử dụng các loại thức ăn chứa chất ức chế tổng hợp hormon tuyến giáp cũng có thể là nguyên nhân gây ra bướu cổ ở trẻ em. Trong đó các loại thực phẩm như rau họ cải, măng, khoai mì,… là những đồ ăn cần tránh xa
- Di truyền: Các số liệu thống kê cho thấy những trẻ được sinh ra trong gia đình có cha hoặc mẹ bị cường giáp thì nguy cơ bướu cổ là rất cao
- Tác dụng phụ của thuốc: Việc sử dụng lâu dài các loại thuốc như muối Lithium trong chuyên khoa tâm thần, thuốc kháng giáp tổng hợp, thuốc trị thấp khớp, thuốc trị hen,… cũng có thể khiến trẻ phải đối mặt với nguy cơ bị bướu cổ
Dấu hiệu giúp nhận biết trẻ có bị bướu cổ không?
Bệnh bướu cổ ở trẻ khi mới xuất hiện thường khó nhận biết vì chúng không có triệu chứng rõ ràng. Cha mẹ chủ yếu phát hiện thông qua kích thước bất thường của tuyến giáp. Dưới đây là một số mẹo nhỏ giúp cha mẹ có thể nhận biết căn bệnh này của trẻ:
- Cổ trẻ trở lên cứng và bành rộng: Khi bướu ở cổ trẻ trở lên lớn, các bậc phụ huynh có thể dễ dàng nhận thấy phần cổ của trẻ cứng và thường bành rộng ra hai bên. Đây là dấu hiệu cảnh báo tình trạng bướu cổ đã sang giai đoạn nghiêm trọng
- Trẻ bị đau họng thường xuyên: Nếu thấy con nhỏ thường xuyên gặp phải tình trạng đau, rát, khó chịu và bí ở cổ cha mẹ cần ngay lập tức đưa trẻ đến bệnh viện. Bởi đây có thể là dấu hiệu nhận biết ban đầu khi trẻ bị bướu cổ
- Khó nuốt và khó thở: Khi bướu cổ trở quá lớn và bệnh chuyển sang giai đoạn nặng, tuyến giáp sẽ lớn lên và chèn ép vào thực quản. Từ đó gây ra khó thở, khó nuốt cho người bệnh. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của con trẻ mà còn gây cuốn khóc, bỏ bữa thường xuyên
- Hồi hộp, căng thẳng: Một triệu chứng khác của bướu cổ ở trẻ em chính là rối loạn cảm xúc. Khi bị bệnh trẻ sẽ thường xuyên bị kích động hay hồi hộp, căng thẳng, run rẩy, tay chân ra mồ hôi. Một số trường hợp đặc biệt còn có thể bị đánh trống ngực và có cơn đau thắt thoáng qua. Triệu chứng này cha mẹ cần phải đặc biệt lưu ý, tránh gây nguy hiểm cho con nhỏ
- Tuyến giáp phình to: Kích thước bất thường của tuyến giáp là một trong những triệu chứng dễ nhìn thấy nhất khi trẻ bị bướu cổ. Việc thiếu iốt sẽ khiến tuyến giáp phình to để tiếp nhận iốt từ những cơ quan khác trong cơ thể. Tuy nhiên đối với những trẻ mới mắc bệnh, bướu giáp chưa phát triển lớn thì cha mẹ khó phát hiện ra triệu chứng này
Ngoài những triệu chứng điển hình kể trên thì khi thấy con nhỏ có những biểu hiện lạ như: tập trung kém, sụt cân, chậm lớn, tăng thân nhiệt cha mẹ cũng cần hết sức lưu ý.
Bướu cổ ở trẻ em có nguy hiểm tính mạng không?
Bướu cổ là loại bệnh có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ nhỏ. Cụ thể:
- Giảm sút trí nhớ: Biến chứng thường gặp nhất của trẻ khi bị bướu cổ chính là suy giảm trí nhớ. Trẻ sẽ có biểu hiện hay quên hoặc mất trí nhớ tạm thời. Đặc biệt với trường hợp nặng, bướu cổ còn có thể khiến trẻ bị suy giảm trí tuệ nghiêm trọng
- Thay giọng nói: Một trong những biến chứng dễ nhận thấy nhất khi trẻ bị bướu cổ chính là sự thay đổi về giọng nói. Lúc này trẻ sẽ từ giọng nói trong trẻo sẽ chuyển sang khàn khàn do tuyến giáp quá lớn và chèn ép lên thanh quản
- Sức khỏe suy giảm: Khi bị bướu cổ, trẻ sẽ luôn trong tình trạng mệt mỏi, lờ đờ, cơ thể yếu ớt. Đặc biệt lúc này, hệ tiêu hóa lúc này cũng bị rối loạn do đó trẻ sẽ phải đối mặt với nguy cơ táo bón trong nhiều ngày
- Cơn nhiễm độc giáp cấp: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất khi trẻ bị bướu cổ. Bởi nếu không được chữa trị kịp thời trẻ có thể bị tử vong. Tình trạng này thường xảy ra đột ngột đi kèm với các triệu chứng như thân nhiệt tăng cao, vã mồ hôi, tiêu chảy, kích động, mê sảng, rối loạn nhịp tim, suy tim và cuối cùng là trụy tim
Cách chẩn đoán hiệu quả bệnh bướu cổ ở trẻ nhỏ
Bướu cổ ở trẻ em là căn bệnh tương đối nguy hiểm do đó cha mẹ cần chủ động theo dõi và đưa trẻ đi khám khi có triệu chứng nghi ngờ. Tại bệnh viện, trẻ sẽ được xét nghiệm, chẩn đoán bệnh bướu cổ thông qua các phương pháp chuyên sâu như:
- Xét nghiệm máu: Phương pháp này sẽ giúp xác định nồng độ định mức các hormon tuyến giáp như T3, T4, TSH từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác
- Siêu âm tuyến giáp: Đây được coi là một trong những phương pháp giúp xác định chính xác tình trạng gặp phải của bệnh bướu cổ. Thông qua các thiết bị chuyên sâu các bác sĩ sẽ kiểm tra hình thái của tuyến giáp mà quan sát sự thay đổi bất thường
- Xét nghiệm giải phẫu: Ở phương pháp này các bác sĩ sẽ sử dụng các kim nhỏ chọc hút tuyến giáp để lấy mẫu kiểm tra. Từ đó cho ra kết quả chuẩn xác nhất về tình trạng bướu cổ
- Xạ hình tuyến giáp: Là phương pháp hiện đại giúp đánh giá chức năng của tuyến giáp đồng thời giúp phát hiện ra nguy cơ ung thư hiệu quả. Với ưu điểm không xâm lấn, không gây đau, không tác động vào tuyến giáp phương pháp này đã và đang được ưa chuộng tại các bệnh viện hiện nay
Cách điều trị bệnh bướu cổ ở trẻ em hiệu quả
Phần lớn, các trường hợp bướu cổ ở trẻ em đều là bướu cổ đơn thuần. Do đó tỷ lệ điều trị khỏi là rất cao. Tuy nhiên để đạt được kết quả này cha mẹ cần phát hiện và điều trị từ sớm. Dưới đây là các phương pháp điều trị bệnh bướu cổ ở trẻ em được các chuyên gia đánh giá cao:
Sử dụng Tây y
Tây y là một trong những phương pháp điều trị được các chuyên gia đánh giá cao. Tùy vào tình trạng bệnh lý của từng trẻ mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị khác nhau:
- Điều trị bằng thuốc: Đối với những trường hợp bị bướu cổ do rối loạn chức năng tuyến giáp bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc uống cân bằng hormone. Cụ thể 2 loại thuốc được dùng nhiều nhất hiện nay là Propylthiouracil (PTU) và Methimazole. Đối với Propylthiouracil trẻ sẽ được chỉ định từ 5-10mg/kg/ngày chia 3 lần; Methimazole từ 0,5-1mg/kg/ ngày (chia làm 3-4 lần), tối đa là 50mg/ ngày. Lưu ý khi cho trẻ dùng thuốc, cha mẹ tuyệt đối không tự ý thay đổi liều lượng hoặc thời gian dùng
- Xạ trị tuyến giáp: Là phương phápbác sĩ sẽ sử dụng iốt phóng xạ để giảm kích thước của bướu, hạn chế các biến chứng nguy hiểm. Phương pháp này cho hiệu quả rất cao tuy nhiên lại gây tốn kém chi phí nên không phù hợp với những gia đình có thu nhập thấp
- Phẫu thuật tuyến giáp: Là phương pháp chỉ định cho những trường hợp trẻ bị ung thư tuyến giáp khi việc dùng thuốc và xạ trị không mang lại hiệu quả. Tùy vào tình trạng và mức độ bệnh lý mà bệnh nhân sẽ bị cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp. Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được chỉ định bổ sung hormon trong suốt thời gian còn lại
Các mẹo dân gian mẹ có thể áp dụng tại nhà
Ngoài tây y thì các mẹ cũng có thể cải thiện tình trạng bướu cổ ở trẻ em bằng các mẹo vặt tại nhà, như:
- Sử dụng đu đủ: Đu đủ vốn nổi tiếng là trong các bài thuốc trị u bướu và ung thư từ ngàn đời nay. Do đó khi trẻ bị bướu cổ mẹ chỉ cần lấy một quả đu đủ non, chẻ đôi rồi hơ trên bếp nóng. Tiếp đến lấy một chiếc khăn mỏng bọc 2 miếng đu đủ lại và chườm lên quanh cục bướu. Thực hiện ngày 7-9 lần, đều đặn trong 2-3 tuần tình trạng sẽ có sự cải thiện đáng kể
- Hải tảo: Hải tảo có vị đắng, tính hàn, quy vào kinh phế, tỳ, thận nên có tác dụng làm mềm khối bướu rất tốt. Mẹ chỉ cần lấy 50g hải tảo kết hợp với 100g đậu tương, 50g con bố, rửa sạch rồi hầm nhừ. Sau đó cho trẻ ăn khi còn ấm để thanh nhiệt, tán kết
Ăn gì, kiêng gì khi trẻ bị bướu cổ?
Chế độ ăn uống thiếu iot là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng bướu cổ ở trẻ em. Do đó để hạn chế tình trạng này, cha mẹ nên xây dựng cho trẻ một chế độ ăn uống hợp lý. Cụ thể:
Nên ăn:
- Hải sản: Ngoài các loại vitamin tốt cho sức khỏe thực phẩm này còn rất giàu iốt tự nhiên, có khả năng ngăn ngừa bướu cổ. Một số loại hải sản mẹ nên tăng cường sử dụng cho bé gồm: Tôm, cua, ngao, hến,…
- Sữa chua và pho mát: Đây đều là những loại thực phẩm được các chuyên gia dinh dưỡng khuyên dùng cho người bị bướu cổ. Cả hai thực phẩm này đều chứa vitamin, iốt, canxi. Không chỉ thế nó còn tốt cho hệ tiêu hóa, giúp người bướu cổ ăn ngon hơn
- Tảo biển: Tảo biển chứa nhiều i ốt có khả năng tăng cường miễn dịch, điều hòa hormon tuyến giáp nên đặc biệt phù hợp cho trẻ bướu cổ
Không nên ăn:
- Rau họ cải: Thực phẩm này chứa rất nhiều hợp chất lưu huỳnh nên có khả năng ngăn chặn sự hấp thụ iốt của tuyến giáp. Do đó khi con bị bệnh mẹ nên hạn chế cho trẻ sử dụng bông cải xanh, súp lơ, cải ngọt, cải xoăn,…
- Đậu nành: Tuy mát nhưng đậu nành lại không hề có lợi với những bệnh nhân bướu cổ. Thực phẩm này có tính kháng giáp nên sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình điều trị của trẻ
- Ngũ cốc: Trong thành phần của ngũ cốc luôn chứa thiocyanates đây là một tác nhân gây bệnh bướu cổ, cản trở quá trình hấp thụ i ốt của cơ thể
Cách phòng ngừa bướu cổ cho trẻ em
Bướu cổ là căn bệnh nguy hiểm do đó để trẻ phát triển toàn diện, cha mẹ nên áp dụng các biện pháp phòng tránh sau đây:
- Ưu tiên sử dụng muối iốt sạch để nêm nếm món ăn
- Đảm bảo nguồn nước sạch trong sinh hoạt của gia đình. Vì trong nước bẩn tồn tại rất nhiều tạp chất có hại gây cản trở quá trình tổng hợp hormon tuyến giáp, khiến bệnh tình nặng hơn
- Vệ sinh nhà cửa, phòng ngủ của con thật sạch sẽ, tránh bụi bẩn và lông thú
- Khi con bị mắc các bệnh về đường tiêu hóa mãn tính cha mẹ cần nhanh chóng tìm cách khắc phục để không làm ảnh hưởng đến việc hấp thụ iot trong cơ thể của bé
- Có thể sử dụng các loại dầu iot đường tiêm hoặc đường uống cho trẻ khi có chỉ định của bác sĩ
- Tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về điều trị và phòng tránh bướu cổ. Không tự ý thay đổi thuốc dùng hoặc tăng, giảm liều lượng cho con mà chưa có sự cho phép của chuyên gia
Trẻ bị bướu cổ nên đi khám ở đâu cho an toàn và hiệu quả?
Trẻ bị bướu cổ nên đi khám ở đâu là câu hỏi mà rất nhiều phụ huynh quan tâm. Dưới đây là những địa chỉ uy tín, cha mẹ có thể tham khảo cho con nhỏ nhà mình:
- Bệnh viện Tai Mũi Họng TW: Là một trong những cơ sở đầu ngành chuyên khám và chữa trị các bệnh liên quan đến họng gồm bướu cổ, viêm amidan, viêm họng,…
- Bệnh viện Bạch Mai: Là bệnh viện đứng đầu cả nước về cơ sở vật chất và đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm. Do đó mẹ hoàn toàn yên tâm khi đưa con đến đây
- Bệnh viện đại học y Hà Nội: Không chỉ là nơi đào tạo ra đội ngũ bác sĩ của cả nước, đây còn là nơi khám chữa uy tín của rất nhiều bệnh nhân bướu cổ
Bướu cổ ở trẻ em không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến trí tuệ mà còn cản trở quá trình phát triển thể chất của trẻ nhỏ. Do đó cha mẹ cần chủ động phòng ngừa, nhận biết và tìm cách điều trị cho con ngay khi phát hiện ra triệu chứng.
