Trẻ bị táo bón là vấn đề khiến nhiều mẹ bỉm lo lắng. Bởi tình trạng này nếu để kéo dài có thể ảnh hưởng sức khỏe của con. Vậy trẻ bị táo bón mẹ nên làm gì? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp vấn đề liên quan của tình trạng này.
Bé bị táo bón là gì?
Táo bón là vấn đề thường gặp ở trẻ. Tình trạng này xảy ra khi bé đi tiêu quá ít, thường là ít hơn 3 lần/ tuần kèm theo tình trạng đau rát, khó chịu, phân rắn và khô. Thông thường trẻ bị táo bón là do chế độ ăn uống, sinh hoạt không đủ chất xơ. Tình trạng này tuy không nguy hiểm nhưng nếu bố mẹ chủ quan có thể kéo dài và gây ảnh hưởng tới sự phát triển của bé. Vì vậy ngay khi con có dấu hiệu của bệnh mẹ cần đưa bé đi khám sớm hơn.
Theo các chuyên gia, tình trạng táo bón ở trẻ được chia làm 2 loại chính. Đó là:
- Táo bón chức năng: Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do chế độ ăn uống thiếu chất, sinh hoạt không được lành mạnh
- Táo bón bệnh lý: Trẻ nhỏ có thể táo bón nếu như mắc bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa, thần kinh, vấn đề tuyến giáp hoặc quanh hậu môn. Mặc dù tỉ lệ ảnh hưởng của những nguyên nhân này ít nhưng mẹ cũng không được chủ quan. Mà cần kịp thời phát hiện để ngăn biến chứng nguy hiểm cho con
Dấu hiệu nhận biết táo bón ở trẻ
Cha mẹ có thể dễ dàng nhận biết tình trạng táo bón ở trẻ dựa vào dấu hiệu dưới đây:
- Bé đang bú bình nhưng khoảng 3 ngày không đi vệ sinh
- Trẻ bú mẹ khoảng 1 tuần không đi vệ sinh
- Trẻ có tiếng rên nhẹ và mặt ửng đỏ khi đi ngoài
- Phân khô cứng, vón cục, kích thước phân lớn hơn mức bình thường
- Trẻ thường tỏ vẻ sợ sệt, quấy khóc khi được bố mẹ cho đi đại tiện
- Ngoài ra một số bé còn xuất hiện tình trạng căng cứng bụng, đầy hơi, phân có máu khi bị táo bón
Dựa theo tiêu chuẩn ROM III đưa ra thì trẻ bị táo bón cần phải có ít nhất 2 trong các biểu hiện sau. Thời gian xuất hiện các dấu hiệu này tối thiểu là 12 tuần.
- Số lần đại tiện dưới 3 lần/ tuần
- Có ít nhất 1 trong các dấu hiệu sau khi đi đại tiện: Căng thẳng, phân khô, cứng, sần; cảm giác chưa đi hết phân ra ngoài, cảm nhận được sự tắc nghẽn ở phía hậu môn và phải dùng sức để rặn đi ngoài
Nguyên nhân trẻ em bị táo bón
Theo các chuyên gia, trẻ bị táo bón do nhiều nguyên nhân. Trong đó chia làm 2 nhóm chính là nguyên nhân thực thể, nguyên nhân chức năng.
Nguyên nhân thực thể gây táo bón ở trẻ
Nguyên nhân này thường bao gồm các vấn đề về cường giáp, bệnh thần kinh hoặc ổ bụng, ổ ruột. Cụ thể:
- Trẻ bị bệnh cường giáp: Hoạt động cơ ruột sẽ bị suy giảm, từ đó kéo theo tình trạng táo bón, khó tiêu
- Trẻ bị bệnh phì đại tràng bẩm sinh: Với căn bệnh này trẻ thường nhẹ cân so với bình thường. Không chỉ thế, tình trạng nôn ói và kích thước phân cũng nhỏ. Vì vậy nếu trẻ bị mắc đại tràng bẩm sinh thì mẹ cần tiến hành mổ sớm để không dẫn tới biến chứng phình đại tràng nhiễm độc, sốc nhiễm trùng hoặc thủng ruột
- Trẻ bị đái tháo đường: Tình trạng táo bón cũng sẽ có thể xảy ra do khả năng hấp thu dinh dưỡng đang bị hạn chế và rối loạn
- Trẻ bị mắc các bệnh liên quan đến thần kinh: Nhất là bại não, chậm phát triển tâm thần hoặc các vấn đề liên quan đến cột sống có thể gặp phải tình trạng táo bón nặng
Nguyên nhân chức năng
Ngoài yếu tố thực thể thì trẻ bị táo bón còn có thể do các chức năng dưới đây.
- Nhịn đi tiêu: Việc trẻ cố nhịn đi tiêu trong thời gian dài sẽ khiến phân ở trong ruột lâu hơn. Từ đó dẫn đến việc tăng kích thước, khó khăn cho việc đi ngoài về sau
- Ăn uống sai cách: Chế độ dinh dưỡng không đủ chất xơ, hoặc các món ăn ít nước có thể khiến trẻ táo bón kéo dài. Ngoài ra, còn một lý do khác nữa khiến trẻ gặp phải tình trạng khó chịu là do thay đổi chế độ ăn đột ngột từ lỏng sang rắn khiến con chưa kịp thích nghi
- Tác dụng của thuốc: Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể gây ra tình trạng táo bón ở trẻ
- Di truyền: Ngoài ra tình trạng táo bón ở trẻ có thể là do yếu tố di truyền từ những người thân trong nhà
Hậu quả khi trẻ táo bón kéo dài
Trẻ bị táo bón là tình trạng thường gặp. Do đó nhiều mẹ chủ quan nghĩ rằng tình trạng này sẽ nhanh chóng hết. Tuy nhiên nếu không điều trị kịp thời, bé sẽ có thể gặp phải biến chứng nguy hiểm. Cụ thể:
- Trẻ biếng ăn: Khi lượng phân bị tồn đọng quá nhiều trong ruột sẽ khiến cho bé đầy bụng, chướng hơi. Lúc này con sẽ thường xuyên bỏ bữa, chán ăn hoặc không hợp tác với mẹ
- Suy dinh dưỡng: Táo bón là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ. Lý do là bởi khi lượng thức ăn tiến vào cơ thể không được tiêu hóa sẽ khiến cho bé chán ăn, bỏ bữa và không hấp thụ được chất dinh dưỡng cần cho cơ thể
- Nứt kẽ hậu môn: Không chỉ thế việc để táo bón kéo dài còn khiến cho phân khô và cứng. Vì vậy, khi trẻ muốn đi vệ sinh sẽ phải “rặn” cho được. Việc này kéo dài sẽ gây nứt kẽ hậu môn
- Bệnh trĩ: Trẻ bị táo bón kéo dài có thể gặp phải bệnh trĩ, lòi dom, chảy máu,…
Trẻ dễ bị táo bón vào những lúc nào?
Xác định thời điểm bị bệnh là một trong những yếu tố giúp phụ huynh phòng ngừa tốt hơn. Cụ thể theo các chuyên gia, trẻ bị táo bón chủ yếu xảy ra vào 3 thời điểm.
Giai đoạn bắt đầu ăn dặm
Thông thường khi được 6 tháng, trẻ sẽ bắt đầu bước vào giai đoạn ăn dặm. Bởi vì lúc này sữa mẹ đã không còn đủ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của bé. Con cần kết hợp giữa việc bú mẹ, uống sữa công thức và dùng thực phẩm bên ngoài. Tuy nhiên do sữa công thức có nhiều thành phần khó tiêu hơn sữa mẹ. Và chế độ ăn lúc này nếu thiếu chất xơ, ít nước có thể khiến bé dễ bị táo bón hơn.
Giai đoạn trẻ tập ngồi bô
Thói quen đại tiện của bé cũng sẽ thay đổi khi mẹ cho con tập ngồi bô hoặc bồn cầu. Có những trẻ sẽ nhịn đi ngoài vì không muốn ngồi lên bô khiến phân tích tụ và dần trở lên khô cứng.
Giai đoạn trẻ bắt đầu đi học
Thời điểm bắt đầu đi học, trẻ phải làm quen với môi trường và bạn bè mới nên không tránh khỏi việc ngại ngùng, cố nhịn đại tiện ở trường về nhà. Chính thói xấu này đã khiến tình trạng táo bón trở nên nặng hơn.
Trẻ bị táo bón nên ăn gì, kiêng gì để nhanh khỏi?
Ăn uống sai cách là một trong những nguyên nhân khiến trẻ khó tiêu. Vì vậy để cải thiện tình trạng này mẹ hãy xây dựng cho con chế độ ăn phù hợp. Cụ thể:
Thực phẩm nên ăn
- Mồng tơi: Loại rau này có tính mát, tác dụng nhuận tràng giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru nên rất thích hợp cho trẻ khó tiêu, táo bón
- Bắp cải: Với lượng chất xơ và vitamin dồi dào, bắp cải cũng là thực phẩm mẹ cần bổ sung cho trẻ táo bón. Theo đó mẹ có thể luộc, nấu canh hoặc thêm vào cháo cho bé
- Khoai lang: Từ lâu đã được biết đến với khả năng nhuận tràng nên thường được dùng cho những người táo bón. Mẹ có thể nấu súp, cháo hoặc luộc cho con
- Bơ: Không chỉ là loại quả có nhiều dinh dưỡng, bơ còn giúp bé dễ tiêu nhờ vào chất xơ dồi dào. Theo đó, mẹ có thể làm sinh tố, salad để kích thích vị giác của con
- Sữa chua: Thực phẩm này chứa nhiều lợi khuẩn nên có khả năng cân bằng vi sinh đường ruột, giúp bé dễ tiêu. Vì vậy để cải thiện tình trạng táo bón mẹ nên bổ sung tuần 2-3 lần cho trẻ
Ngoài ra mẹ cũng có thể dùng vừng đen, dưa hấu, đu đủ, bột sắn dây và các loại quả chứa nhiều chất xơ cho trẻ táo bón.
Thực phẩm nên kiêng
Bên cạnh việc ăn gì, trẻ bị táo bón cũng cần hạn chế những thực phẩm sau:
- Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Trẻ bị táo bón cần phải tránh xa đồ ăn chiên rán, nhiều dầu. Vì chúng có chứa nhiều chất bảo quản khiến cho triệu chứng của bệnh nặng hơn
- Ngũ cốc đã qua chế biến: Ngũ cốc sau khi đã qua chế biến sẽ bị mất đi lượng lớn chất xơ. Vì vậy khi ăn phải thực phẩm này, tinh bột sẽ làm các bé khó tiêu
- Thịt đỏ: Dù chứa rất nhiều dinh dưỡng nhưng thịt đỏ lại không được khuyến khích sử dụng cho trẻ khó tiêu. Lý do là bởi lượng đạm và các chất béo trong thực phẩm này có thể khiến cho phân khô và khó đào thải
- Bánh kẹo, nước ngọt: Việc nạp nhiều đường sẽ tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa. Không những khiến trẻ đầy hơi, chướng bụng mà còn có thể không đào thải được cặn bã ra ngoài, gây nên tình trạng táo bón, khó tiêu
Cách điều trị trẻ bị táo bón
Bé bị táo bón mẹ hãy áp dụng những biện pháp sau để con cải thiện nhanh chóng.
Cho con uống nhiều nước
Mất nước thường xuyên có thể gây ra tình trạng táo bón ở trẻ. Vì vậy mẹ hãy tăng cường lượng nước cho con theo liều lượng sau.
- Trẻ bắt đầu ăn dặm cần 600ml nước/ ngày
- Trẻ từ 1-3 tuổi cần 900ml nước/ ngày
- Trẻ từ 3-5 tuổi cần 12000ml nước/ ngày
- Trẻ lớn hơn 10 tuổi ngày cần 1500-2000ml nước/ ngày
Để đạt hiệu quả mẹ nên sử dụng nước lọc, nước ép hoa quả, tránh xa loại nước có gas. Vì chúng có thể khiến cho triệu chứng táo bón nặng hơn.
Bổ sung chất xơ
Trẻ bị táo bón cần được nạp thêm chất xơ. Bởi vì điều này sẽ giúp nâng cao khả năng vận động của ruột, giúp phân đi qua dễ dàng. Thực tế, kết quả đánh giá cũng đã cho thấy 77% trường hợp táo bón mạn tính có cải thiện tốt khi dùng chất xơ. Do đó mẹ hãy tăng cường rau xanh và hoa quả chín như cam, quýt, bưởi, đu đủ, súp lơ, mồng tơi, rau dền cho bé.
Cho bé đi vệ sinh đúng giờ
Để cải thiện tình trạng bé bị táo bón mẹ nên khuyến khích con đi vệ sinh vào những thời điểm nhất định trong ngày, nhất là sau bữa ăn chính. Hãy để bé tập ngồi ít nhất 10 phút/ lần. Có thể đặt một chiếc ghế nhỏ dưới chân để hỗ trợ con đi phân dễ dàng.
Khuyến khích trẻ vận động
Nghe qua có vẻ khó tin nhưng việc vận động lại sẽ hỗ trợ trị chứng táo bón ở trẻ. Lý do là bởi vận động sẽ giúp các bé tăng nhu động ruột và dễ tiêu hơn. Vì vậy mỗi ngày mẹ hãy dành ra 30-60 phút để chơi cùng con.
Massage bụng bé
Một số động tác massage có thể cải thiện triệu chứng táo bón ở trẻ. Do đó mẹ hãy bỏ túi và làm theo những bước sau:
- Bước 1: Làm ấm bàn tay bằng cách chà xát vào nhau. Sau đó nhỏ vài giọt dầu massage
- Bước 2: Đặt bé nằm ngửa, dùng đầu ngón tay, ấn nhẹ lên bụng thành hình chữ U ngược. Bắt đầu di chuyển từ trái lên trên, kéo ngang qua rốn rồi di chuyển xuống
- Bước 3: Lặp lại động tác này từ 10-15 lần, ngày 2-3 lần
Bổ sung lợi khuẩn
Trẻ bị táo bón có thể là do vi sinh đường ruột bị mất cân bằng. Vì vậy mẹ hãy bổ sung lợi khuẩn cho con bằng cách tăng cường sữa chua, men vi sinh, kẹo dẻo lợi khuẩn. Tuy nhiên để đảm bảo an toàn trước khi áp dụng mẹ hãy hỏi qua ý kiến bác sĩ.
Cách phòng ngừa tình trạng trẻ bị táo bón
Trẻ bị táo bón có thể phòng ngừa bằng những biện pháp như sau:
- Theo dõi việc đi vệ sinh hàng ngày của bé
- Tập cho con thói quen đi vệ sinh vào những khung giờ cố định trong ngày
- Khuyến khích các bé ăn nhiều hoa quả, rau xanh và bổ sung nước đầy đủ
- Đưa bé ra ngoài tham gia các hoạt động thể dục, thể thao ngoài trời. Tránh việc ngồi lâu và ít vận động
Trên đây là những thông tin liên quan đến việc trẻ bị táo bón. Trường hợp bệnh tình kéo dài và không có sự thuyên giảm mẹ nên đưa bé đến gặp bác sĩ để được tư vấn kỹ hơn.
