Trẻ em là cơ thể đang lớn và phát triển liên tục nên cần được bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, trong đó có vitamin. Tuy nhiên, mỗi lứa tuổi lại có tốc độ tăng trưởng khác nhau, đòi hỏi nhu cầu vi chất khác nhau. Vậy làm thế nào để bổ sung đúng và đủ vitamin cho trẻ trong giai đoạn 1, 2, 3, 4, 5, 6 tuổi?
Fitobimbi sẽ hướng dẫn chi tiết cho bạn ngay sau đây. Bài viết này chắc chắn sẽ là cuốn cẩm nang hữu ích, không thể bỏ qua và đồng hành cùng bạn khi chăm sóc con trẻ suốt 6 năm đầu đời.
Trẻ em cần bổ sung vitamin gì?
Trẻ em cần nhiều loại vitamin khác nhau, bao gồm cả vitamin tan trong dầu và tan trong nước. Tuy nhiên, 4 loại vitamin quan trọng nhất mà bạn nhất định phải bổ sung đầy đủ cho trẻ là vitamin A, B, C, D.
Vitamin A
Vitamin A là một trong những vi chất hiếm hoi giúp mắt trẻ sáng khỏe đồng thời phòng chống cận thị, mù lòa. Vitamin A đặc biệt cần thiết với trẻ em ngày nay, khi con trẻ được tiếp xúc với các thiết bị điện tử từ rất sớm. Điều đó có nghĩa là mắt trẻ phải tiếp nhận ánh sáng xanh từ tivi, điện thoại, máy tính nhiều hơn. Hậu quả là nhiều trẻ đã bị cận thị, loạn thị ngay trong độ tuổi mẫu giáo và tiền học đường. Do đó, bạn nên bổ sung vitamin A để bảo vệ đôi mắt cho trẻ.
Ngoài ra, một tác dụng tuyệt vời khác của vitamin A với trẻ em là tăng cường sức đề kháng. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo nên bổ sung vitamin A cho trẻ từ lúc 6 tháng tuổi để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và tử vong. Bạn thấy đấy, chỉ một vi chất mà có thể bảo vệ trẻ khỏi rất nhiều bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm. Quả là tuyệt vời đúng không nào?
Vitamin B
Vitamin B có thể khá xa lạ với nhiều bố mẹ. Không phải vì vi chất này không quan trọng mà bởi số lượng trẻ thiếu hụt vitamin B tương đối ít. Vitamin B thường có nhiều trong gạo, rau xanh và các loại thịt. Đây là những nguyên liệu cơ bản, thiết yếu khi chế biến món ăn hàng ngày cho trẻ. Vì thế, thông thường trẻ sẽ nhận đủ vitamin B. Bố mẹ cũng không cần bổ sung thêm vi chất này bằng đường uống cho trẻ. Đó là lý do các sản phẩm bổ sung vitamin B cho trẻ em ít phổ biến trên thị trường.
Tuy nhiên, sự thật là vitamin B rất gần gũi và cần thiết với trẻ em. Vitamin B là tên gọi tắt cho 8 loại vitamin, bao gồm: thiamine (B1), riboflavin (B2), niacinamide (B3), pantothenic acid (B5), pyridoxine (B6), biotin (B7), folic acid (B9) và cyanocobalamin (B12). Chắc chắn bạn đã từng nghe thấy một vài cái tên trong số này rồi đúng không?
Mỗi loại vitamin B có vai trò khác nhau, bao trùm toàn bộ cơ quan trong cơ thể. Vitamin B1, B3, B6 giúp hệ thần kinh cơ và não bộ của trẻ phát triển. Nếu bạn muốn trẻ thông minh, nhanh nhẹn thì chắc chắn không thể bỏ qua những vi chất này. Vitamin B2, B5, B9, B12 tham gia sản xuất hồng cầu, góp phần ngăn ngừa thiếu máu. Cuối cùng, vitamin B7 rất tốt cho da, tóc, móng của trẻ.
Vitamin C
Trẻ 1 – 6 tuổi cần vitamin C để củng cố sức đề kháng, tăng cường khả năng tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh. Vitamin C còn có vai trò làm bền vững thành mạch, giảm thiểu nguy cơ xuất huyết. Vai trò này đặc biệt cần thiết với giai đoạn tiền mẫu giáo và học đường, khi trẻ hiếu động, hay chạy nhảy, va đập tay chân và vấp ngã.
Ngoài ra, cơ thể trẻ còn cần vitamin C để duy trì hoạt động bình thường của hệ thần kinh, hỗ trợ hấp thu sắt cũng như giúp hệ xương khỏe mạnh. Nếu thiếu vitamin C, trẻ thường xuyên mệt mỏi, uể oải, buồn ngủ, kém nhanh nhẹn. Bạn sẽ quan sát thấy da trẻ xanh xao, nhợt nhạt vì thiếu máu. Trẻ cũng hay cáu gắt, lo lắng hoặc buồn bã bất chợt.
Vitamin D
Trẻ em cần được bổ sung vitamin D ngay từ khi sinh ra và xuyên suốt những năm tháng đầu đời. Rất nhiều bố mẹ hiểu được vai trò quan trọng của vitamin D nên đã bổ sung đều đặn cho trẻ trong 6 tháng đầu đời. Tuy nhiên, sau đó lại lơ là, không bổ sung tiếp cho trẻ. Kết quả là số trẻ dưới 6 tuổi thiếu vitamin D nhiều không kém trẻ sơ sinh.
Vitamin D không chỉ có tác dụng phòng chống còi xương ở trẻ nhỏ mà còn giúp men răng chắc khỏe và phát triển chiều cao tối ưu. Nếu không có đủ vitamin D, cơ thể trẻ không thể hấp thu canxi, từ đó xương sẽ giòn xốp, dễ gãy và thấp lùn mai sau. Bên cạnh đó, vitamin D còn giúp trẻ từ 1 – 6 tuổi có hệ miễn dịch khỏe mạnh, bảo vệ trẻ khỏi nhiều vi khuẩn, virus gây bệnh.
Với trẻ từ 1 – 6 tuổi, tác dụng ngăn ngừa các bệnh lý mạn tính nguy hiểm trong tương lai cũng rất quan trọng. Trẻ được bổ sung đầy đủ và liên tục vitamin D trong thời thơ ấu có nguy cơ mắc tăng huyết áp, đái tháo đường, lupus ban đỏ hệ thống và ung thư vú, trực tràng… thấp hơn những trẻ thiếu vitamin D. Chính vì những lý do này, bạn đừng chủ quan và bỏ qua vi chất cần thiết này nhé!
Bổ sung vitamin cho trẻ như thế nào?
Có 3 cách để bạn bổ sung vitamin cho trẻ 1 – 6 tuổi. Đó là thông qua chế độ dinh dưỡng, uống bổ sung và tận dụng ánh nắng mặt trời.
Chế độ dinh dưỡng
Khi trẻ bắt đầu ăn dặm, bạn có thể bổ sung vitamin cần thiết cho trẻ thông qua chế độ dinh dưỡng. Đây cũng là biện pháp chủ đạo và bạn có thể áp dụng hàng ngày.
Vitamin A có mặt trong thức ăn dưới 2 dạng: retinol từ động vật và beta-carotene từ thực vật. Cả 2 dạng tiền chất này đều được cơ thể trẻ hấp thu và chuyển hóa thành vitamin A. Thực phẩm có nguồn gốc từ động vật giàu vitamin A bao gồm trứng, thịt, sữa tươi, sữa chua, phomai, gan, dầu cá… Trong khi đó, các loại trái cây và rau củ có màu đỏ, vàng, cam, xanh đậm lại chứa nhiều beta-carotene. Rau cải, súp lơ xanh, cà rốt, ớt chuông, bí đỏ, cần tây, cà chua, khoai lang, xoài, dưa vàng, đu đủ, ổi, chanh leo, bơ là một vài ví dụ.
Nguồn thực phẩm giàu vitamin B rất đa dạng. Đó là hoa quả, rau xanh, thịt động vật, các loại hạt và ngũ cốc. Các loại rau quả chứa nhiều vitamin B là cam, dưa hấu, chuối, nho, bơ, rau cải, xà lách, rau bina và đậu cove, đậu Hà Lan, đậu lăng. Các loại thịt (gà, lợn, bò), cá, hải sản (tôm, hàu, ngao), gan, trứng và các sản phẩm từ sữa không chỉ là nguồn protein chất lượng mà còn cung cấp rất nhiều vitamin B cho trẻ. Ngoài ra, bạn cũng có thể cho trẻ 1 – 6 tuổi ăn ngũ cốc, bánh mỳ nguyên cáo, gạo lứt, hạt hướng dương, hạt bí, hạt điều để tiếp nhận đủ 8 loại vitamin nhóm B.
Vitamin C có nhiều trong hoa quả và rau xanh. Ổi, kiwi, dâu tây, cam, đu đủ, chanh, bưởi… là những trái cây có vị ngọt dịu, chua nhẹ, rất phù hợp với trẻ. Súp lơ xanh, cải bó xôi, cải xoăn, cà chua, đậu quả cũng là những lựa chọn phù hợp để cung cấp vitamin C cho trẻ trong độ tuổi từ 1 – 6.
Giống như vitamin A, nguồn thực phẩm cung cấp vitamin D cũng có 2 loại: từ động vật và từ thực vật. Cả 2 nguồn này đều bổ dưỡng và phù hợp với trẻ em. Vitamin D3 có nhiều trong sữa, gan, lòng đỏ trứng, bơ, dầu cá, cá thu, cá hồi. Trong khi đó, vitamin D2 lại tập trung chủ yếu trong nấm và các loại ngũ cốc.
Uống bổ sung
Có nên bổ sung vitamin cho trẻ bằng đường uống không? Câu trả lời là có, đặc biệt với những trẻ lười ăn, biếng ăn. Dẫu vậy, điều bạn cần lưu ý là mỗi loại vitamin có cách uống bổ sung khác nhau.
Với vitamin A, bạn nên cho trẻ đi uống định kỳ 4 – 6 tháng/ lần theo lịch của trung tâm y tế địa phương. Nếu bổ sung vitamin A hàng ngày cho trẻ thì bạn cần chú ý liều lượng, tránh trường hợp ngộ độc vì quá liều. Vitamin B cũng là vi chất không cần bổ sung bằng đường uống, trừ trường hợp trẻ ăn chay trường diễn hoặc đã được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh Beri-beri do thiếu vitamin B. Ngược lại, bạn có thể cho trẻ uống vitamin C và vitamin D hàng ngày tại nhà.
Bạn cũng có thể lựa chọn sản phẩm vitamin tổng hợp để bổ sung cho trẻ hàng ngày. Cách này giúp giảm thiểu số lần trẻ phải uống thuốc nhưng bạn cần kiểm tra kỹ hàm lượng vitamin trong sản phẩm để đảm bảo trẻ không nhận quá nhiều hoặc quá ít so với nhu cầu.
Ánh nắng mặt trời
Tia UVB trong ánh nắng mặt trời là nguồn bổ sung vitamin D quan trọng cho cơ thể. Khi tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, các tế bào biểu bì của da sẽ tự tổng hợp vitamin D. Khác với trẻ nhỏ, trẻ trên 1 tuổi đã có khả năng chống chọi tốt hơn với tia UVB nên bạn có thể cho trẻ tắm nắng. Biện pháp này cực kỳ hữu ích với đất nước nhiệt đới, quanh năm nhiều ánh nắng mặt trời như Việt Nam.
Nhu cầu các loại vitamin cho trẻ em
Nhu cầu vitamin A, C, D của trẻ em trong giai đoạn 1, 2, 3, 4, 5, 6 tuổi tương đối đồng đều. Duy chỉ có nhu cầu của vitamin B là thay đổi theo lứa tuổi.
| Loại vitamin | Nhu cầu | Tương đương với |
| Vitamin A | 400 mcg/ ngày | 1/3 bát cà rốt hoặc bí đỏ luộc, 3 bát rau súp lơ xanh hoặc 1/3 bát cá ngừ |
| Vitamin C | 30 mg/ ngày | 1/10 bát ổi, 1/5 bát kiwi, 1/3 bát cam hoặc dâu tây |
| Vitamin D | 600 IU/ ngày | 1 miếng cá hồi, 1/2 bát nấm hoặc 500 ml sữa |
| Vitamin B | Trẻ dưới 4 tuổi | Trẻ trên 4 tuổi | ||
| Nhu cầu | Tương đương với | Nhu cầu | Tương đương với | |
| B1 | 0,5 – 0,7 mg/ ngày | 1 miếng cá hồi, 1 bát đậu Hà Lan, 1 bát cơm gạo lứt | 1,5 mg/ ngày | 2 miếng cá hồi, 2 bát đậu Hà Lan, 2 bát cơm gạo lứt |
| B2 | 0,6 – 0,8 mg/ ngày | 100g thịt bò, 150g đậu phụ, 400 ml sữa | 1,1 – 1,3 mg/ ngày | 125g thịt bò, 300g đậu phụ, 500 ml sữa |
| B3 | 8 – 9 mg/ ngày | 1/4 miếng cá ngừ, 1 bát nấm, 2 bát cơm gạo lứt | 20 mg/ ngày | 1/2 miếng cá ngừ, 3 bát nấm, 4 bát cơm gạo lứt |
| B5 | 3 – 5 mg/ ngày | 1,5 quả bơ, 2 nắm hạt hướng dương, 2 bát thịt lợn | 10 mg/ ngày | 3 quả bơ, 4 nắm hạt hướng dương, 4 bát thịt lợn |
| B6 | 0,1 – 0,5 mg/ ngày | 1 bát khoai lang ngọt hoặc khoai tây hoặc chuối | 2 mg/ ngày | 4 bát khoai lang ngọt hoặc khoai tây hoặc chuối |
| B7 | 5 – 10 mcg/ ngày | 15g hạt dẻ, 1 lòng đỏ trứng, 35g lạc | 20 – 30 mcg/ ngày | 30g hạt dẻ, 2 lòng đỏ trứng, 70g lạc |
| B9 | 100 – 200 mcg/ ngày | 1/2 bát măng tây, 1 bát súp lơ xanh, 2 bát xoài | 400 mcg/ ngày | 1,5 bát măng tây, 2,5 bát súp lơ xanh, 5 bát xoài |
| B12 | 2 – 3 mcg/ ngày | 3g thịt trai, 1/3 càng cua biển, 1/2 bát ngũ cốc | 6 mcg/ ngày | 6g thịt trai, 2/3 càng cua biển, 1 bát ngũ cốc |
Bổ sung vitamin cho trẻ theo lứa tuổi
Mặc dù cả 3 phương pháp bổ sung vitamin mà Fitobimbi đã trình bày phía trên có thể áp dụng với tất cả các trẻ trong giai đoạn 1 – 6 tuổi. Tuy nhiên, hệ tiêu hóa, sở thích thức ăn và vận động của mỗi lứa tuổi lại khác nhau. Vì vậy, cách bổ sung vitamin cho trẻ theo từng độ tuổi cũng khác biệt ít nhiều.
Bổ sung vitamin cho trẻ 1 tuổi
Chế độ dinh dưỡng của trẻ 1 tuổi chủ yếu là cháo. Để đảm bảo cung cấp đủ vitamin cho trẻ thông qua thực phẩm, bạn có thể xay nhuyễn các nguyên liệu bổ dưỡng cùng cháo. Cách này vừa nhanh vừa đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng. Tuy nhiên, khi trẻ lớn hơn, bạn nên cho trẻ tập ăn thô dần. Thay vì xay nhuyễn, bạn có thể cắt rối hoặc cho trẻ ăn vã thức ăn. Phương pháp này vừa giúp trẻ thu nhận đủ vitamin, vừa luyện tập khả năng nhai, nuốt cho trẻ.
Loại vitamin bổ sung cho trẻ 1 tuổi nên là dạng siro. Bởi lẽ khả năng nhai nuốt của trẻ trong giai đoạn này chưa thực sự tốt. Trẻ chưa thể nhai hoặc nuốt thuốc viên. Vì vậy, vitamin dạng lỏng vẫn là lựa chọn tối ưu cho trẻ. Vừa dễ uống, vừa dễ hấp thu lại rất tiện lợi.
Trẻ 1 tuổi đang trong giai đoạn đứng vịn, đi men và tập đi. Bạn có thể bế trẻ đi dạo ngoài trời hoặc đơn giản hơn, hãy mở cửa sổ để ánh nắng mặt trời chạm tới làn da của trẻ. Tia UVB không xuyên qua được cửa kính, rèm cửa. Do đó, nếu muốn trẻ nhận được tia UVB tối ưu, bạn nhớ mở toang cửa sổ nhé!
Bổ sung vitamin cho trẻ 2 tuổi
Khi được 2 tuổi, trẻ bắt đầu ăn cơm. Thay vì xay các thực phẩm giàu vitamin cùng cháo, bạn hãy cho trẻ ăn riêng từng món ăn như người lớn. Bạn cũng cần chú ý tới các bữa phụ hàng ngày. Nên ưu tiên lựa chọn đồ ăn vặt lành mạnh như trái cây, sữa chua, ngũ cốc.
Mặc dù giai đoạn này trẻ đã có khả năng nhai tốt hơn nhưng thuốc dạng viên vẫn có thể khiến trẻ nghẹn, sặc, dẫn đến ngừng thở, suy hô hấp rất nguy hiểm. Vì vậy, bạn hãy tiếp tục lựa chọn sản phẩm bổ sung vitamin cho trẻ 2 tuổi ở dạng lỏng hoặc dạng bột hòa tan.
Lứa tuổi này đã chạy nhảy thành thạo và thường rất hiếu động. Bạn hãy tận dụng đặc điểm này để khuyến khích trẻ vận động ngoài trời nhiều hơn. Vừa bổ sung được vitamin D từ ánh nắng mặt trời, vừa giảm thiểu nguy cơ thừa cân, béo phì. Lưu ý, khi cho trẻ tắm nắng, bạn cần bôi kem chống nắng, đội mũ và đeo kính râm cho trẻ. Những biện pháp này sẽ bảo vệ trẻ khỏi cháy nắng, say nóng và tổn thương mắt.
Bổ sung vitamin cho trẻ 3 – 6 tuổi
Cách bổ sung vitamin cho trẻ 3 – 6 tuổi tương đối giống với nhóm trẻ 2 tuổi. Duy nhất chỉ có một điều khác là dạng vitamin bổ sung cho trẻ. Sau 3 tuổi, hàm răng và cơ nhai của trẻ đã hoàn thiện. Bạn có thể chuyển dạng vitamin uống từ siro sang viên nén, viên nang hoặc viên nhai. Các viên vitamin này dễ bảo quản và dễ sử dụng. Tuy nhiên, bạn nên lưu ý lựa chọn loại vitamin chứa ít đường và có mùi vị trái cây, giúp trẻ dễ uống hơn.
Bổ sung vitamin cho trẻ đúng cách
Vì sao bạn đã cho trẻ uống vitamin và ăn nhiều thực phẩm bổ dưỡng rồi mà con vẫn thấp bé, nhẹ cân, hay ốm vặt? Lý do có thể là bạn chưa bổ sung vitamin cho trẻ đúng cách. Để cung cấp vitamin hiệu quả cho trẻ, trước tiên, bạn cần chế biến nhiều loại thức ăn khác nhau. Mỗi nguồn thực phẩm có hàm lượng vi chất dinh dưỡng rất khác biệt. Nấu nướng đa dạng nhiều loại nguyên liệu chẳng những giúp trẻ có đủ vitamin mà còn ăn ngon miệng hơn.
Bên cạnh đó, bạn cũng cần xác định chính xác liều lượng vitamin mà trẻ cần uống mỗi ngày dựa vào bảng nhu cầu phía trên. Nếu cho trẻ uống quá ít, trẻ vẫn có nguy cơ bị thiếu hụt vi chất, dẫn đến gầy còi, thấp bé và sức đề kháng yếu.
Đặc biệt, bạn cần tích cực bổ sung vitamin cho trẻ biếng ăn, lười ăn hoa quả, trái cây, không chịu ăn thịt hoặc mới ốm dậy. Vì những trẻ này có nguy cơ cao thiếu hụt vi chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của trẻ.
Trẻ từ 1 – 6 tuổi cần nhiều vi chất khác nhau để phát triển thể lực và trí tuệ. Vì vậy, bố mẹ cần lưu ý bổ sung đầy đủ vitamin A, B, C, D cho trẻ trong giai đoạn này. Bạn có thể tăng cường các loại thực phẩm bổ dưỡng vào chế độ ăn của trẻ kết hợp với việc cho trẻ uống vitamin định kỳ hoặc hàng ngày. Hãy tạo điều kiện tối ưu để trẻ khỏe mạnh và thông minh hơn nhé!
