Axit béo Omega 3 là thành phần cấu tạo lên màng tế bào, giúp xây dựng và phát triển não bộ, thị giác. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết thành phần của Omega 3 là gì? Cùng tìm hiểu bài viết dưới đây nhé!
Acid béo Omega 3 là gì?
Axit béo Omega 3 là chất béo không bão hòa đa. Đây là một trong những dưỡng chất thiết yếu nhưng cơ thể lại không tự tổng hợp được mà phải bổ sung từ nguồn bên ngoài. Trong tự nhiên, Omega 3 được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, chẳng hạn như cá hồi, cá thu, cá trích, tôm, cua, hạt óc chó, hạt lanh,…
3 axit béo Omege chính là: axit eicosapentaenoic (EPA), axit docosahexaenoic (DHA) và axit alpha-linolenic (ALA). Các axit béo Omega 3 hoạt động độc lập trong cơ thể. ALA cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường, hệ thần kinh khỏe mạnh và sức khỏe làn da được nâng cao.
Trong khi đó, EPA và DHA đều đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe tim mạch. Đặc biệt, DHA được tìm thấy ở hàm lượng cao trong não và các tế bào võng mạc, bộ phận của mắt ghi lại hình ảnh và truyền tin đến não để xử lý. Vì vậy, nó đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển não bộ trong thời kỳ mang thai và thời thơ ấu.
Thành phần chính của Omega 3
Acid béo Omega 3 được chia thành 2 nhóm chính: axit béo không bão hòa đa (PUFAs) và axit béo không bão hòa đơn (MUFAs). Chỉ tính riêng trong danh mạch PUFAs, các nhà khoa học đã xác định được 33 thành phần Omega 3 khác nhau. Trong đó, bao gồm 5 “thành viên” nổi bật nhất: ALA, DHA, EPA, SDA, DPA,. Ngoài ra còn có khoảng 10 MUFA khác nhau và 20 axit béo chuỗi dài chưa được đặt tên. Cụ thể:
1. DHA
DHA là thành phần Omega 3 quan trọng nhất của cơ thể. Tham gia cấu tạo của não, vỏ não, da, võng mạc. DHA có thể được tìm thấy trong rất nhiều các sản phẩm động vật như cá, dầu cá, trứng, thịt, sữa,…
Tác dụng của DHA đối với sức khỏe con người:
- Phát triển não bộ: DHA là thành phần chính của não, chiếm 97% axit béo Omega 3 và 25% tổng lượng chất béo trong não. Vì vậy, nếu bị thiếu hụt trẻ sẽ gặp phải các vấn đề như rối loạn hành vi, chỉ số IQ thấp,…
- Tốt cho mắt: DHA chiếm tỉ lệ rất cao trong võng mạc, đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển thị lực và chức năng nhìn ở trẻ. Đó chính là lý do vì sao các cụ hay có câu ” cho trẻ ăn cá để sáng mắt”.
- Tăng cường sức khỏe tim mạch: DHA có thể tăng cường sức khỏe tim mạch bằng cách giảm chất béo trung tính trong máu và lượng cholesterol xấu.
- Ngoài ra, DHA có thể có tác động tích cực đến một số tình trạng nhất định, chẳng hạn như viêm khớp, huyết áp cao, tiểu đường tuýp 2 và một số bệnh ung thư
2. EPA
EPA là một trong ba thành phần của Omega 3 quan trọng nhất. Nó chứa một liên kết đôi, cách nhóm metyl đầu cuối 2 nguyên tử trong cấu trúc hóa học. EPA xuất hiện trong cá nhiều dầu, ví dụ như cá trích, cá mòi, cá hồi, cá thu, gan cá tuyết. Ngoài ra, nó còn xuất hiện ở nhiều loại tảo ăn được khác hoặc ở dạng bổ sung của dầu cá hoặc dầu tảo.
Tác dụng của EPA:
- Tăng cường miễn dịch: EPA còn có khả năng chống viêm cao hơn cả DHA. Có khả năng kiểm soát các phản ứng viêm khi hệ miễn dịch hoạt động quá mức. Từ đó hạn chế triệu chứng do bệnh hen suyễn, dị ứng gây ra,
- Phát triển não bộ: EPA cũng có vai trò quan trọng không kém với sức khỏe não bộ, thị giác. Cụ thể, hoạt chất này giúp phát triển cấu trúc, hoạt động của mô. Đồng thời bảo vệ hệ thần kinh khỏi bị tổn thương hoặc nhiễm trùng.
- Đặc biệt tốt cho thai nhi và trẻ sơ sinh: Theo khuyến cáo, phụ nữ mang bầu nên dùng mỗi ngày 1.4g EPA. Điều này sẽ giúp giảm tình trạng sinh non cũng như tử vong chu sinh, giảm bệnh lý mắc phải sau sinh và giảm nguy cơ nhẹ cân cho bé.
- Ngoài ra EPA còn có tác dụng tốt cho tim mạch, hỗ trợ điều trị trầm cảm, ung thư một cách hiệu quả.
3. ALA
Thành phần của Omega 3 này có nguồn gốc từ thực vật, được tìm thấy trong các loại rau xanh, hạt lanh, hạt chia, quả óc chó, dầu đậu nành, dầu hạt cải. ALA được biết đến như một Omega 3 chuối ngắn. Điều này có nghĩa, cơ thể sẽ cần phải chuyển đổi nó thành EPA và DHA có chuỗi dài hơn để tổng hợp.
Tác dụng của ALA:
- Chống oxy hóa mạnh: ALA được biết đến là một chất chống oxy hóa mạnh. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Diabetes Research and Clinical Practice (12/2004), ALA có khả năng bảo vệ thành mạch máu khỏi tác động của các gốc tự do khi có sự hiện diện của triglycerid nồng độ cao. Bên cạnh đó, bổ sung ALA thường xuyên còn có thể giảm lượng cholesterol xấu tới 40%
- Giúp bé ghi nhớ, học tập tốt hơn: Theo tạp chí Havard omega thực vật, đặc biệt là ALA có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển chức năng của não trong giai đoạn thơ ấu. Việc cung cấp đủ ALA giúp trẻ phát triển não bộ cũng như ghi nhớ tốt hơn.
- Hạn chế béo phì ở trẻ em: ALA cũng là hoạt chất an toàn giúp trẻ giảm cân hiệu quả. Kết quả này đã được nghiên cứu lâm sàng trên 80 trẻ thanh thiếu niên bị béo phì sau 3 tháng bổ sung.
4. DPA
DPA là axit béo chuỗi dài, chủ yếu được tìm thấy trong cá béo và sữa mẹ. Về mặt cấu trúc, DPA có cùng số liên kết đôi với EPA và cùng số nguyên tử cacbon với DHA. Do sự tương đồng này, DPA thường được coi là chất trung gian giữa EPA và DHA. Cụ thể, DPA có thể chuyển đổi thành EPA và kéo dài thêm thành DHA.
Tác dụng của DPA:
- DPA có khả năng cải thiện chuyển hóa lipid, giảm viêm mãn tính và giảm sự tích tụ mảng bám ở động mạch
- DPA có thể ức chế quá trình kết tập tiểu cầu hiệu quả hơn DHA và EPA. Từ đó giúp giảm khả năng hình thành các cục máu đông
5. SDA
Một thành phần của Omega 3 đáng chú ý khác đó là SDA. Nó được tìm thấy chủ yếu trong một số loại cá và thực vật như hạt cây nho đen, hắc mai biển, hạt echium, cây gai dầu,… Với cấu trúc tương tự ALA, SDA được đánh giá cao về khả năng chuyển đổi DHA và EPA.
Acid béo Omega 3 nào tốt nhất?
Tầm quan trọng của Omega 3 đối với sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là vô cùng lớn. Nó được ví như những “viên gạch” tạo nền tảng vững chắc não bộ, thị giác và các chức năng quan trọng khác của cơ thể. Các thành phần Omega 3 đều góp sức cho nhiệm vụ này. Trong đó, đáng nói nhất hai acid béo Omega 3 DHA và ALA.
Từ xưa đến nay, mọi người thường quen mặt với DHA hơn là ALA. Nó được biết đến như “đại sự” cho trí thông minh của con người, bởi chiếm tỷ trọng cao trong chất xám. Những câu khẩu hiệu kiểu như “muốn trẻ thông minh, hãy bổ sung đầy đủ DHA” được các bà mẹ bỉm sữa truyền tai nhau. Điều này đúng, nhưng chưa đủ!
Não bộ con người có tới hàng trăm tỷ tế bào thần kinh. Sự kết nối giữa các tế bào thần kinh giúp não nhận tín hiệu từ các giác quan để xử lý, điều khiển hoạt động các quá trình trong cơ thể. Vì vậy, sự truyền tin giữa các tế bào thần kinh là cơ chế hỗ trợ sự phát triển khỏe mạnh, gia tăng trí nhớ và khả năng học hỏi trong suốt cuộc đời của bé. Điều này có nghĩa, dẫn truyền thần kinh hiệu quả chính là chìa khóa giúp bé thông minh.
Tuy nhiên, những kết nối thần kinh này có đặc tính dị biệt, tức không thể thay thế. Do đó, theo thời gian, chúng chỉ có thể mất đi mà không được sản sinh mới. Vì vậy, muốn duy trì trí thông minh phải thực hiện song song hai nhiệm vụ: Một là, tăng kết nối nơron thần kinh. Hai là, bảo vệ tính toàn vẹn và ngăn ngừa oxy hóa của tế bào thần kinh.
DHA và ALA đều giữ một nhiệm vụ trong quá trình này. DHA đóng vai trò quan trọng và không thể thay trong việc hình thành các tế bào não. Thế nhưng, một mình DHA sẽ chưa đủ để đảm bảo sự liên kết chặt chẽ giữa các tế bào thần kinh. Đó là lúc DHA cần đến sự xuất hiện của ALA. ALA dễ dàng vượt qua hàng rào máu não và dễ dàng được các tế bào não hấp thụ, nơi nó vô hiệu hóa tác hại của stress oxy hóa và cải thiện sản sinh năng lượng trong não. ALA chính là “mảnh ghép hoàn hảo, giúp gia tăng tính bền vững trong sự kết nối các tế bào não, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của bé trong tương lai.
Bổ sung acid béo Omega 3 từ nguồn nào?
Não bộ của trẻ tăng trưởng nhanh chóng trong vài năm đầu đời. Khi mới sinh, não bộ của trẻ có kích thước bằng 1/4 não của người trưởng thành. Nhưng đến năm 2 tuổi, cơ quan này đã đạt tới 3/4 kích thước của người trường thành. Và đến năm 5 tuổi, não bộ của trẻ đã rất gần với kích thước não bộ của người lớn. Như vậy, việc bổ sung dinh dưỡng để hỗ trợ sự tăng trưởng và phát triển của não bộ là hết sức quan trọng, ảnh hưởng đến trí thông minh của trẻ trong tương lai.
Riêng đối với Omega 3, các thử nghiệm lâm sàng cho thấy rằng, việc bổ sung chỉ thực sự đem lại hiệu quả khi trẻ được tiêu thụ ở hàm lượng cao. Nếu chỉ bổ sung Omega 3 cho trẻ ở hàm lượng thấp, điều này gần như không có hiệu quả trong việc hỗ trợ phát triển não bộ.
Mặt khác, bổ sung Omega 3 qua chế độ ăn hàng ngày cho bé là khá khó khăn. Bởi không phải bé nào cũng thích ăn cá, ăn hạt. Chưa kể, việc kiêng cữ quá mức của mẹ cũng vô tình khiến bé thiếu hụt Omega 3 ngay từ giai đoạn sơ sinh. Do đó, bổ sung các thành phần của Omega 3 từ nguồn nào? Ngoài chế độ ăn uống hàng ngày, mẹ nên chủ động bổ sung dự phòng Omega 3 cho trẻ từ các sản phẩm chức năng.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều sản phẩm bổ sung Omega 3 cho trẻ nhỏ. Mẹ nên ưu tiên lựa chọn các sản phẩm lành tính, dễ uống, phù hợp với vị giác của trẻ nhỏ để bé hấp thu tối ưu.
Xem nhiều hơn:
Trên đây là những thành phần của Omega 3 quan trọng nhất đối với sức khỏe và sự phát triển trí não. Hy vọng với thông tin này, mẹ sẽ hiểu hơn về Omega 3 và những tiền chất của nó. Từ đó có đáp ứng dinh dưỡng phù hợp cho sự phát triển của trẻ nhỏ!
Tham khảo: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Omega3FattyAcids-Consumer/
