Chỉ cần đọc xong bài viết này, mẹ đã có thể tự tin nắm vững cách bổ sung vi chất dinh dưỡng cho bé nhà mình, để bé có một nền tảng thể chất, trí tuệ vượt trội như trẻ “Tây”.
Xem thêm:
- Bổ sung Kẽm và Magie cho bé như nào để đạt hiệu quả cao
- Bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh từ 0-6 tháng như thế nào?
- 4 cách bổ sung sắt cho bé bị thiếu máu dưới 1 tuổi
Vi chất dinh dưỡng là gì?
Vi chất dinh dưỡng bao gồm các loại vitamin Vi chất dinh dưỡng (A, B, C, D, E, K,…) và khoáng chất (sắt, kẽm, đồng, canxi, i ốt, phốt pho,…).
Bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ nhỏ là điều cần thiết, bởi chúng tham gia vào nhiều quá trình, chẳng hạn như sản xuất năng lượng, tăng cường sức khỏe, phòng chống bệnh tật, hỗ trợ miễn dịch,… Mặc dù cơ thể cần ít vi chất hơn so với một số nhóm chất đa lượng (protein, chất béo, carbohydrate), thế nhưng việc tiêu thụ đủ lượng theo khuyến nghị là rất quan trọng, nhất là với trẻ nhỏ. Sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như suy dinh dưỡng (thiếu kẽm), thiếu máu (thiếu sắt), còi xương (thiếu canxi, vitamin D), bướu cổ (thiếu i ốt) và các bệnh về mắt (thiếu vitamin A). Trên thực tế, hơn một nửa số trẻ em dưới 5 tuổi trên thế giới đang phải đối mặt với tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng. Đây là một con số đáng báo động về tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ, cần phải được giải quyết càng sớm, càng tốt.
Bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ mang lại lợi ích gì?
Dưới đây là các dạng và chức năng của vi chất dinh dưỡng cho sức khỏe:
Các nhóm vitamin tan trong nước
- Vitamin B1: Chuyển hóa carbohydrates từ thực phẩm thành các chất cần thiết cho cơ thể
- Vitamin B2: Sản xuất năng lượng cho tế bào và quá trình chuyển hóa chất béo
- Vitamin B3: Thúc đẩy quá trình sản xuất năng lượng từ thực phẩm bổ sung
- Vitamin B5: Tổng hợp axit béo
- Vitamin B6: Giải phóng đường từ carbohydrate để tạo ra năng lượng và tạo ra tế bào hồng cầu trong máu
- Vitamin B7: Đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa glucose, axit amin và axit béo
- Vitamin B9: Giữ vai trò quan trọng cho sự phân chia tế bào thích hợp
- Vitamin B12: Cần thiết cho hệ thần kinh, tế bào hồng cầu và chức năng của não
- Vitamin C: Tham gia vào quá trình tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh, protein và collagen trong da
Vitamin tan trong chất béo
- Vitamin A: Tốt cho thị giác và chức năng của các cơ quan
- Vitamin D: Có vai trò hấp thu canxi giúp kích thước hệ xương phát triển. Ngoài ra, vitamin D rất quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể
- Vitamin E: Là thành phần không thể thiếu của hệ miễn dịch, đồng thời vitamin E còn giúp bảo vệ các tế bào khỏi quá trình oxy hóa
- Vitamin K: Có vai trò quan trọng trong sự điều chỉnh quá trình đau máu
Các khoáng chất vi lượng
- Kẽm: Chữa lành vết thương tốt và hình thành chức năng miễn dịch hiệu quả
- Sắt: Có tác dụng tổng hợp chất vận chuyển oxy cho tế bào và chất dự trữ oxy cho cơ thể
- Đồng: Giúp phát triển não bộ và hệ thần kinh
- Mangan: Hỗ trợ chuyển hóa cholesterol, axit amin và carbohydrate
- Iốt: Hỗ trợ tuyến giáp tổng hợp các hormon điều chỉnh quá trình phát triển của các bộ phận liên quan
- Florua: Cần thiết cho xương và răng của cơ thể
Dấu hiệu nhận biết trẻ thiếu vi chất
Bổ sung vi chất dinh dưỡng cho bé cần được thực hiện mỗi ngày. Đặc biệt là những trẻ thiếu hụt vi chất. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bé đang thiếu vi chất dinh dưỡng:
- Chậm phát triển chiều cao và cân nặng
- Trẻ dễ bị ốm: tiêu chảy, viêm mũi họng kéo dài
- Hay ra mồ hôi trộm, quấy khóc về đem, tóc khô và rụng nhiều
- Da nhợt nhạt xanh xao, móng tay dễ gãy, khô
- Đau nhức xương khớp, xương có thể bị biến dạng
Nhu cầu bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ nhỏ
Mặc dù là những chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể. Tuy nhiên, việc bổ sung, đặc biệt là với trẻ nhỏ, cần tuân thủ theo liều lượng khuyến nghị để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả hấp thu tối ưu. Dưới đây là nhu cầu bổ sung vi chất cho trẻ theo nhóm từng nhóm tuổi:
Trẻ dưới 6 tháng tuổi
- Kẽm: 2.8mg/ngày
- Sắt: 0.93mg/ngày
- Vitamin A: 375 mcg/ngày
- Canxi: 300mg/ngày
- Magie: 36mg/ngày
- Phốt pho: 90mg/ngày
- I ốt: 90 mcg/ngày
Trẻ từ 6 – 11 tháng tuổi
- Kẽm: 4.1mg/ngày
- Sắt: 12.4mg/ngày
- Vitamin A: 400mcg/ngày
- Canxi: 400mg/ngày
- Magie: 54mg/ngày
- Phốt pho: 275mg/ngày
- I ốt: 90 mcg/ngày
Trẻ từ 1 – 3 tuổi
- Kẽm: 4.1mg/ngày
- Sắt: 7.7mg/ngày
- Vitamin A: 400mcg/ngày
- Canxi: 500mg/ngày
- Magie: 65mg/ngày
- I ốt: 90mcg/ngày
- Phốt pho: 460mg/ngày
Trẻ từ 4 – 6 tuổi
- Kẽm: 5.1mg/ngày
- Sắt: 8.4mg/ngày
- Vitamin A: 450mcg/ngày
- Canxi: 600mg/ngày
- Magie: 76mg/ngày
- I ốt: 90mcg/ngày
- Phốt pho: 500mg/ngày
Trẻ từ 7 – 9 tuổi
- Kẽm: 5.6mg/ngày
- Sắt: 11.9mg/ngày
- Vitamin A: 500mcg/ngày
- Canxi: 700mg/ngày
- Magie: 100mg/ngày
- I ốt: 90mcg/ngày
- Phốt pho: 500mg/ngày
Cách bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ
Ngoại trừ vitamin D, cơ thể không thể tự sản xuất các nhóm vi chất khác mà buộc phải bổ sung từ chế độ ăn uống hàng ngày và thực phẩm chức năng. Dưới đây là hướng dẫn cách bổ sung vi chất cho trẻ mà ba mẹ có thể tham khảo:
Bổ sung vi chất từ chế độ ăn uống
Để tối đa hóa lượng dinh dưỡng nạp vào cơ thể mỗi ngày, mẹ nên tăng cường bổ sung cho trẻ các loại thực phẩm sau:
Động vật có vỏ
Động vật có vỏ như trai, sò, ốc, hàu,… không chỉ ngon mà còn chứa nhiều sắt, kẽm và đặc biệt là ít calo. Trung bình 100g nghêu có thể cung cấp tới 3mg sắt, chiếm tới 17% nhu cầu sắt của cơ thể trong một ngày. Không chỉ vậy, nó còn cung cấp 5% nhu cầu vitamin B12 và 24% nhu cầu vitamin C. Trong 100g cua Alaska chứa 7.6mg kẽm, chiếm 69% nhu cầu kẽm của chúng ta mỗi ngày. Ngoài ra, các loài động vật khác như tôm, tai cũng là nguồn bổ sung sắt, kẽm tốt cho cơ thể.
Với trẻ nhỏ, khi bổ sung sắt, kẽm từ các loại động vật có vỏ, mẹ lưu ý nên sơ chế và chế biến kỹ để giảm thiểu nguy cơ ngộ độc thực phẩm.
Cá hồi
Không chỉ là nguồn bổ sung acid béo Omega 3 cho cơ thể, cá hồi còn chứa một lượng lớn vitamin D, kali, magie, selen và sắt. Đặc biệt phải nhắc tới thành phần vitamin nhóm B (B1, B2, B3, B5, B6 và vitamin B9) trong cá hồi. Trong cơ thể, vitamin B giữ vai trò quan trọng trong mọi hoạt động, chẳng hạn như quá trình trao đổi chất, sự phát triển thần kinh, cũng như các cơ quan da và tóc. Mặc dù trẻ em không nhất thiết phải cần một lượng đáng kể của mỗi loại vitamin trong phức hợp B nhưng trẻ cần phần lớn chúng. Vitamin B cần thiết trong quá trình chuyển hóa thức ăn thành các chất, giúp cơ thể hấp thụ tạo năng lượng. Do đó cần bổ sung vitamin nhóm B cho trẻ.
Cải xoăn
Cải xoăn được mệnh danh là “vua” của các loại rau lá xanh. Loại rau cải này giàu hàm lượng vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa, chất xơ và các hợp chất hoạt tính sinh học khác nhau.
Theo nghiên cứu, trong 100g cải xoăn có chứa 200% RDI vitamin C, 300% RDI vitamin A, 1000% vitamin K1 và một lượng lớn các vi chất khác như mangan, đồng, magie, canxi, kali, vitamin B6. Đặc biệt, rau cải xoăn còn chứa hàm lượng oxalat thấp, giúp hạn chế quá trình hấp thu dưỡng chất hình thành sỏi.
Tảo biển
Dưới đáy đại dương có vô vàn loài thực vật, một số trong đó rất bổ dưỡng. Thông thường, chúng được gọi chung là rong biển. Nguyên liệu này đặc biệt giàu các khoáng chất như canxi, sắt, magie và mangan. Ngoài ra, rong biển cũng bao gồm các hoạt tính sinh học khác nhau, bao gồm carotenoids và phycocyanin. Hai hoạt chất này có khả năng chống oxy hóa và chống viêm mạnh mẽ.
Rong biển là nguồn bổ sung vi chất dinh dưỡng đa dạng cho cơ thể. Mặc dù vậy, rong biển thực sự được biết tới nhờ hàm lượng i ốt cao – một loại khoáng chất giúp cơ thể sản sinh ra hormone tuyến giáp. Chỉ cần cho bé ăn rong biển vài lần mỗi tháng là có thể cung cấp tất cả lượng i ốt cần thiết.
Tỏi
Tỏi không chỉ là gia vị giúp các món ăn trở nên thơm ngon mà còn bổ sung chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ nhỏ. Theo đó, trong tỏi có chứa vitamin C, B1, B6, selen, mangan, đồng, kali và canxi. Nhiều nghiên cứu cho thấy, thành phần allicin trong tỏi có thể làm giảm cholesterol có hại, đồng thời tăng cholesterol tốt. Từ đó giúp phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh tim mạch hiệu quả.
Với những lợi ích kể trên, mẹ có thể thêm tỏi vào các món ăn như rau xào, bánh mì, thịt kho,… để cung cấp cho bé những dưỡng chất mà thực phẩm này mang lại nhé!
Khoai tây
Khoai tây là gợi ý tiếp theo trong danh sách thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng cho trẻ nhỏ. Một củ khoai tây lớn có chứa hàm lượng lớn sắt, magie, kali, đồng, mangan, vitamin B và vitamin C. Có thể nói, khoai tây chứa gần như mọi chất dinh dưỡng mà cơ thể cần. Đặc biệt, nếu bạn để khoai tây nguội sau khi nấu, nó có khả năng tạo ra tinh bột kháng, một chất tương tự với chất xơ, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Gan
Trong số các loại cơ quan động vật, gan là loại chứa nhiều dinh dưỡng nhất. Theo đó, trong 100g gan có chứa:
- Hơn 30% DV selen, kẽm, phốt pho và sắt
- 29g protein
- 634% DV vitamin A
- 714% DV đồng
- 201% DV vitamin B2
- Hơn 50% DV folate, niacin, vitamin B5, vitamin B6
- 1.176% DV vitamin B12
Có thể thấy, cho bé ăn gan mỗi tuần là một cách hoàn hảo để bổ sung vi chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.
Các loại đậu
Đậu nành, đậu lăng, đậu Hà Lan,… là nguồn bổ sung sắt lý tưởng cho trẻ nhỏ. Trung bình, một cốc đậu lăng chín có thể cung cấp tới 6.6mg sắt, tương ứng với 37% nhu cầu hàng ngày của cơ thể. Ngoài ra, các loại đậu cũng là nguồn bổ sung kali, magie và folate và chất xơ hòa tan.
Các loại hạt
Hạt là thực phẩm bổ sung lành mạnh cho chế độ ăn uống của cả người lớn và trẻ nhỏ. Một số loại hạt được ăn phổ biến như hạt hạnh nhân, hạt macca, quả óc chó, quả hồ đào, hạt điều,… Theo nghiên cứu, trong 28g hạt hỗn hợp có chứa:
- Lượng Calo: 173
- Protein: 5 gram
- Chất béo: 16 gam, bao gồm 9 gam chất béo không bão hòa đơn
- Carbs: 6 gram
- Chất xơ: 3gram
- Vitamin E: 12% RDI
- Magie: 16% RDI
- Photpho: 13% RDI
- Đồng: 23% RDI
- Mangan: 26% RDI
- Selen: 56% RDI
Với nguồn dinh dưỡng dồi dào này, mẹ có thể cho bé ăn các loại hạt vào bữa phụ, thay thế cho đồ ăn vặt hoặc thêm vào sữa chua, làm bánh,…
Sữa
Các thực phẩm như phô mai, sữa chua, sữa cung cấp một loạt các khoáng chất dinh dưỡng, bao gồm kẽm, canxi, sắt, magie, đồng,… Đặc biệt, sữa còn có hàm lượng canxi cao, 100ml sữa cung cấp tới 100 – 200g canxi. Không dừng lại ở đó, sữa còn chứa nhiều loại vitamin như vitamin A, B, C, D, E và K.
Sữa và chế phẩm từ sữa là nguồn dinh dưỡng không thể thiếu đối với sự phát triển của trẻ. Đặc biệt là các bé trong giai đoạn dậy thì, giúp phát triển chiều cao và cân nặng tối ưu.
Bổ sung vi chất dinh dưỡng từ thực phẩm chức năng
Bổ sung vi chất cho trẻ qua chế độ ăn uống hàng ngày được cho là cách đơn giản nhất. Tuy nhiên, trên thực tế, chế độ ăn uống chỉ đáp ứng 50% nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể. Đặc biệt, dù có chế độ ăn uống đa dạng nhưng sắt chỉ được hấp thu 14 – 18% từ thức ăn và kẽm cũng chỉ được hấp thu 26 – 34%. Trong khi đó, tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi kén ăn, biếng ăn ở Việt Nam lên tới 25.3%. Vì vậy, các chuyên gia dinh dưỡng nhấn mạnh biếng ăn là rào cản lớn trong việc cung cấp năng lượng cho trẻ và gây thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng thiết yếu.
Trong số các vitamin và khoáng chất, sắt, kẽm là hai vi chất thiết yếu cho trẻ nhưng lại không được nhiều ba mẹ quan tâm. Theo thống kê của Viện Dinh Dưỡng Quốc gia, tỷ lệ trẻ thiếu sắt kẽm ở Việt Nam đang ở mức cao. Đặc biệt, trẻ thiếu sắt thường đi kèm với thiếu kẽm. Vì vậy, nếu chỉ chăm chăm bổ sung sắt, kẽm nói riêng và các vitamin, khoáng chất nói chung từ chế độ ăn uống, bé sẽ có nguy cơ thiếu hụt dưỡng chất nghiêm trọng. Vì vậy, ba mẹ nên chủ động bổ sung dự phòng nhu cầu hàng ngày cho bé với các sản phẩm chức năng.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều sản phẩm bổ sung vi chất cho bé. Mẹ nên ưu tiên cho bé dùng các sản phẩm có chiết xuất từ thực vật, không chỉ lành tính mà còn có hương vị dễ chịu, cho bé uống dễ dàng.
Đa dạng hóa bữa ăn
Đây là giải pháp chiến lược dài hạn cần được duy trì để cung cấp những vi chất dinh dưỡng cho trẻ phát triển toàn diện. Cha mẹ nên bổ sung cho bé đầy đủ các loại thực phẩm từ 4 nhóm chất, cân đối khẩu phần ăn và chú ý các thực phẩm nguồn gốc động vật có nhiều vi chất dinh dưỡng giá trị sinh học cao. Tuy nhiên, đây là cách bổ sung vi chất dinh dưỡng cho chi phí giá thành lớn. Nguyên nhân bởi các thực phẩm giàu hàm lượng dinh dưỡng thường rất đắt. Vì vậy, những gia đình ở nông thôn, miền núi ít cơ cơ hội tiếp cận thường xuyên.
Qua những thông tin trên, mẹ có thể thấy vai trò vô cùng quan trọng của các loại vitamin và khoáng chất đối với sự phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần của con. Vì thế, cha mẹ hãy tìm hiểu thật kĩ về các loại vitamin và khoáng chất thiết yếu để có phương pháp bổ sung vi chất dinh dưỡng cho bé một cách hiệu quả nhất. Khi đó chẳng những con sẽ ăn uống tốt, có chiều cao lý tưởng, cân nặng đạt chuẩn mà còn thông minh, lanh lợi vượt trội sau này.
