Có nên đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú không? Đây có phải là điều mà bạn đang cảm thấy băn khoăn? Cha mẹ hẳn đã biết giấc ngủ có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe thể chất cũng như sự phát triển trí não của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Chính vì vậy, trẻ dành phần lớn thời gian trong ngày để ngủ. Tuy nhiên, giấc ngủ của con thường không kéo dài liên tục mà sẽ xen lẫn khoảng thời gian thức dậy để bú. Nếu trẻ ngủ quá lâu cha mẹ có nên đánh thức con dậy bú không? Nếu có thì nên đánh thức con sau thời gian ngủ bao lâu? Mọi điều mà cha mẹ thắc mắc sẽ được Fitobimbi lý giải trong bài viết hôm nay.
>>> Xem thêm: Bé 1 tuổi khó ngủ ban đêm làm sao để sâu giấc
1. Trẻ sơ sinh cần ngủ bao lâu?
Để có câu trả lời cho câu hỏi “có nên đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú không?”, cha mẹ cần hiểu về giấc ngủ của trẻ. Trẻ sơ sinh thường cần ngủ từ 14 đến 17 giờ mỗi ngày. Trong vài tuần đầu tiên sau khi sinh, trẻ có thể ngủ tới 18 giờ mỗi ngày, nhưng thời gian này sẽ được phân chia thành nhiều giấc ngủ ngắn. Những giấc ngủ ngắn này thường kéo dài từ 2 đến 4 giờ mỗi lần, bao gồm cả ban ngày và ban đêm.
Chu kỳ ngủ của trẻ sơ sinh khác biệt đáng kể so với người lớn và trải qua nhiều giai đoạn phát triển khi trẻ lớn lên.
- Giai đoạn ngủ nhẹ (REM – Rapid Eye Movement): Đây là giai đoạn mà trẻ có giấc mơ và hoạt động của não bộ rất mạnh mẽ. Trẻ thường có những chuyển động mắt nhanh, cử động chân tay nhẹ và có thể thở không đều. Trẻ sơ sinh dành khoảng 50% thời gian ngủ trong giai đoạn REM. Giai đoạn này rất quan trọng cho sự phát triển của não bộ.
- Giai đoạn ngủ sâu (Non-REM): Giai đoạn này chia thành 4 giai đoạn nhỏ:
- Giai đoạn 1: Trẻ có dấu hiệu buồn ngủ, với biểu hiện mí mắt sụp xuống hoặc chớp liên tục.
- Giai đoạn 2: Trẻ ngủ lơ mơ, vẫn cử động, vặn mình và có thể tỉnh giấc.
- Giai đoạn 3: Ngủ sâu hơn, trẻ ít cử động hơn và ít có khả năng tỉnh giấc.
- Giai đoạn 4: Ngủ sâu nhất, cơ thể trẻ hoàn toàn thư giãn, không cử động, khó tỉnh giấc.
Sự phát triển của chu kỳ ngủ ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ:
- Trẻ 0 – 3 tháng: Trẻ có chu kỳ ngủ rất ngắn, từ 2-4 giờ mỗi lần và thường xuyên thức dậy để bú. Chu kỳ REM chiếm ưu thế.
- Trẻ 3 – 6 tháng: Chu kỳ ngủ bắt đầu kéo dài hơn và trẻ có thể bắt đầu ngủ liền mạch từ 5-6 giờ vào ban đêm. Chu kỳ REM vẫn chiếm tỷ lệ cao nhưng Non-REM bắt đầu tăng lên.
- Trẻ 6 – 12 tháng: Chu kỳ ngủ tiếp tục kéo dài và trẻ có thể ngủ từ 10-12 giờ vào ban đêm với một hoặc hai giấc ngủ ngắn vào ban ngày. Tỷ lệ giữa REM và Non-REM trở nên cân bằng hơn.
2. Trẻ sơ sinh ngủ nhiều có sao không?
Trẻ sơ sinh ngủ nhiều thường không phải là điều đáng lo ngại, miễn là trẻ vẫn ăn uống đầy đủ và tăng cân đều đặn. Giấc ngủ là cần thiết cho sự phát triển của trẻ, cả về thể chất lẫn tinh thần.
Dưới đây là một số lợi ích mà trẻ nhận được khi ngủ:
- Phát triển não bộ: Giấc ngủ REM (Rapid Eye Movement) đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các kết nối thần kinh mới và củng cố các kết nối hiện có. Đây là giai đoạn mà não bộ hoạt động mạnh mẽ và hỗ trợ sự phát triển trí não. Ngoài ra, trong khi ngủ, não bộ sẽ xử lý và lưu trữ thông tin mà trẻ đã học được trong suốt thời gian thức.
- Phát triển thể chất: Hormone tăng trưởng được tiết ra nhiều nhất trong khi ngủ sâu (Non-REM), giúp trẻ phát triển chiều cao và cơ bắp.
- Phục hồi cơ thể: Giấc ngủ giúp cơ thể trẻ phục hồi, sửa chữa các tế bào.
- Cải thiện hệ miễn dịch: Trong khi ngủ, cơ thể sản xuất các kháng thể và cytokines giúp chống lại vi khuẩn, vi-rút, tăng cường hệ miễn dịch của trẻ.
- Giảm quấy khóc: Trẻ ngủ đủ giấc thường ít quấy khóc hơn và có tâm trạng thoải mái hơn.
- Tập trung và tỉnh táo: Trẻ ngủ đủ giấc sẽ tỉnh táo hơn, dễ dàng tập trung và tiếp nhận thông tin mới.
- Điều tiết cảm xúc: Giấc ngủ giúp trẻ học cách điều tiết cảm xúc, giảm căng thẳng và lo lắng.
- Giao tiếp: Trẻ ngủ đủ giấc sẽ có khả năng tương tác và giao tiếp tốt hơn với người xung quanh.
Giấc ngủ đủ và chất lượng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển toàn diện của trẻ sơ sinh. Cha mẹ hãy đảm bảo cung cấp cho trẻ môi trường ngủ thoải mái và an toàn. Điều này giúp tối ưu hóa lợi ích của giấc ngủ đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
Tuy nhiên, có một số điều phụ huynh cần chú ý về giấc ngủ của con:
- Nếu trẻ ngủ quá nhiều và khó tỉnh dậy để ăn, hoặc có các dấu hiệu bất thường khác như khó thở, quấy khóc không rõ nguyên nhân, thì cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ.
- Nếu trẻ có thời gian ngủ quá dài vào ban ngày và ít ngủ vào ban đêm, phụ huynh có thể cần điều chỉnh lịch ngủ của trẻ để phù hợp hơn.
- Đảm bảo rằng dù ngủ nhiều, trẻ vẫn ăn bú đủ lượng sữa và tăng cân đều đặn. Nếu có bất kỳ lo lắng nào về sự phát triển của trẻ, hãy thảo luận với bác sĩ nhi khoa.
Trong đa số trường hợp, việc ngủ nhiều là hoàn toàn bình thường và cần thiết cho sự phát triển của trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, việc theo dõi các dấu hiệu và thói quen của trẻ sẽ giúp phụ huynh phát hiện sớm những bất thường nếu có.
3. Có nên đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú không?
Có nên đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú không? Việc có nên đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú hay không phụ thuộc vào tuổi của trẻ và tình trạng sức khỏe của con.
3.1. Có nên đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú không?
Trẻ sơ sinh, trẻ dưới 3 tháng tuổi nên được đánh thức dậy bú. Dạ dày của trẻ rất nhỏ, chỉ chứa được khoảng 90ml sữa mỗi lần bú, trong khi nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày của con lên đến 600ml. Chính vì vậy, trẻ sơ sinh cần bú khoảng 8 – 12 cữ mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu này. Trong những tuần đầu sau khi sinh, trẻ thường chưa thể tự điều chỉnh giờ giấc ăn uống và nếu ngủ quá lâu mà không dậy bú, trẻ có thể không nhận đủ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển. Do đó, các bác sĩ thường khuyến nghị cha mẹ nên đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú nếu trẻ ngủ liên tục hơn 3 – 4 giờ. Điều này đặc biệt quan trọng đối với trẻ sơ sinh nhẹ cân hoặc sinh non, vì những trẻ này cần nhận được lượng dinh dưỡng đều đặn để phát triển.
3.2. Có nên đánh thức trẻ 3 – 6 tháng tuổi dậy bú không?
Khi trẻ lớn hơn, trẻ sẽ bắt đầu có lịch trình ngủ và bú ổn định, nhu cầu bú đêm có thể giảm dần. Tuy nhiên, nếu trẻ chưa đủ cân hoặc có vấn đề về sự phát triển chiều cao, cân nặng, cha mẹ nên tiếp tục đánh thức trẻ để đảm bảo rằng trẻ được bú đủ sữa.
3.3. Có nên đánh thức trẻ trên 6 tháng tuổi dậy bú không?
Hầu hết trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên có thể ngủ suốt đêm mà không cần bú. Nếu trẻ vẫn thức dậy vào ban đêm và muốn bú, điều này có thể là do thói quen hơn là nhu cầu dinh dưỡng. Phụ huynh có thể bắt đầu giảm dần số lần bú đêm để giúp trẻ học cách ngủ suốt đêm.
Nhìn chung, đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú là cần thiết trong những tuần đầu tiên sau khi sinh để đảm bảo trẻ nhận đủ dinh dưỡng. Khi trẻ bước qua giai đoạn sơ sinh và phát triển tốt, nhu cầu này sẽ giảm dần, trẻ có thể ngủ dài hơn mà không cần bú đêm.
4. 8 cách đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú hiệu quả tức thì
Có rất nhiều cách mà cha mẹ có thể áp dụng để đánh thức trẻ dậy bú. Dưới đây là một vài tips hữu hiệu nhất.
4.1. Nói chuyện nhẹ nhàng
Dùng giọng nói nhẹ nhàng và yêu thương để gọi tên hoặc nói những lời thân mật có thể giúp đánh thức trẻ. Âm thanh quen thuộc của bố mẹ sẽ giúp con dần tỉnh giấc mà không cảm thấy bị làm phiền. Hãy chắc chắn rằng giọng nói của bạn nhẹ nhàng và không quá to để tránh làm con giật mình.
4.2. Chạm nhẹ vào má hoặc bàn tay
Nhẹ nhàng chạm hoặc vuốt ve má, bàn tay hoặc bàn chân của trẻ có thể kích thích con tỉnh dậy. Những cái chạm nhẹ này sẽ đánh thức các giác quan mà không khiến con cảm thấy khó chịu. Điều này cũng giúp trẻ cảm thấy được yêu thương và an toàn khi thức dậy để bú.
4.3. Thay đổi tư thế của trẻ
Thay đổi tư thế của trẻ bằng cách từ từ nâng đầu trẻ lên hoặc đặt trẻ vào một vị trí mới có thể giúp trẻ tỉnh dậy. Bạn có thể thử đặt con từ nằm nghiêng sang nằm ngửa và ngược lại.
4.4. Cho bé tiếp xúc da kề da
Tiếp xúc da kề da với mẹ hoặc bố là một cách tuyệt vời để đánh thức trẻ sơ sinh. Cách thức thực hiện rất đơn giản, theo đó, chúng ta chỉ cần đặt con lên ngực mẹ hoặc bố, để da con tiếp xúc trực tiếp với da người lớn. Điều này sẽ giúp trẻ cảm thấy ấm áp và an toàn. Sự tiếp xúc này không chỉ giúp con tỉnh dậy mà còn tạo cơ hội cho việc kết nối tình cảm mạnh mẽ giữa con và cha mẹ.
4.5. Điều chỉnh ánh sáng trong phòng
Sự thay đổi của ánh sáng có thể kích thích não bộ và thông báo với trẻ rằng đã đến thời gian thức dậy. Vì vậy, nếu muốn đánh thức con dậy bú, cha mẹ có thể bật đèn hoặc kéo rèm để ánh sáng tự nhiên tràn vào phòng.
Cường độ ánh sáng cần được thay đổi một cách từ từ, sự thay đổi đột ngột có thể khiến con giật mình và quấy khóc.
4.6. Cởi quần áo hoặc khăn quấn của trẻ
Cảm giác ấm áp dễ chịu có thể khiến trẻ ngủ sâu hơn và không muốn thức dậy. Vì vậy, mở chăn, cởi bớt quần áo hoặc khăn quấn là cách đánh thức trẻ dậy bú hiệu quả mà cha mẹ nên thử áp dụng. Khi da được tiếp xúc với không khí mát mẻ một cách đột ngột, con có thể cảm thấy không thoải mái và tỉnh lại.
4.7. Thay tã cho trẻ
Thay tã cho trẻ là một cách đánh thức bé hiệu quả mà không làm bé giật mình. Tương tự như cách cởi quần áo, khi thay tã, da con sẽ được tiếp xúc với không khí, điều đó có thể khiến con cảm thấy sự khác lạ và tự tỉnh dậy.
4.8. Lau mặt bằng khăn ướt
Dùng một chiếc khăn ướt và lau nhẹ nhàng lên mặt, tay hoặc chân của trẻ có thể giúp đánh thức trẻ một cách hiệu quả. Cảm giác mát lạnh từ khăn ướt sẽ làm con tỉnh táo hơn mà không gây khó chịu. Hãy đảm bảo khăn ướt không quá lạnh để tránh làm con cảm thấy bị sốc.
5. Những điều cần lưu ý khi đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú
Khi đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú, có một số điều cha mẹ cần lưu ý để đảm bảo rằng quá trình này diễn ra một cách an toàn và hiệu quả:
- Nhẹ nhàng: Cha mẹ cần đánh thức bé dậy một cách nhẹ nhàng, tránh những thay đổi đột ngột làm trẻ giật mình.
- Theo dõi sự phát triển của trẻ: Đảm bảo rằng trẻ đang phát triển tốt và đạt các mốc phát triển chiều cao, cân nặng. Nếu trẻ tăng cân đều đặn, bạn có thể dần dần kéo dài khoảng cách giữa các lần bú đêm.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu có bất kỳ vấn đề hoặc lo lắng nào liên quan đến việc đánh thức bé dậy bú, cha mẹ hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc trẻ sơ sinh để được tư vấn và hỗ trợ thêm.
Với vấn đề “có nên đánh thức trẻ sơ sinh dậy bú hay không?”, hầu hết các bác sĩ đều đồng ý rằng việc đánh thức trẻ dưới 3 tháng dậy bú khi con ngủ lâu hơn 3 – 4 tiếng/lần ngủ là điều cần thiết. Khi trẻ lớn hơn và có sự phát triển chiều cao, cân nặng tốt, cha mẹ có thể để trẻ ngủ giấc đêm dài hơn.
