Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh là hiện tượng sinh lý bình thường. Tuy nhiên, nếu kéo dài, điều này có thể gây khó chịu cho trẻ, ảnh hưởng đến ăn uống, về lâu về dài dẫn đến chậm tăng cân. Cùng Fitobimbi tìm hiểu những thông tin cần biết về trào ngược dạ dày ở trẻ trong bài viết dưới đây nhé!
Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh là gì?
Khi bé bú, sữa sẽ từ miệng xuống thực quản đi qua tâm vị rồi vào dạ dày. Vòng cơ nằm giữa thực quản và dạ dày có tác dụng như van một chiều, giúp thức ăn luôn nằm trong dạ dày. Cơ chế hoạt động của vòng cơ này là luôn đóng chặt và chỉ mở khi chúng ta nuốt. Đối với trẻ sơ sinh, cơ thắt thực quản dưới còn yếu và xốp. Do đó, khi trẻ bú không đúng tư thế, sữa và không khí trong dạ dày sẽ trào ngược lên thực quản và ra ngoài.
Tương tự như vậy, khi thức ăn từ dạ dày xuống ruột sẽ đi qua môn vị, có chức năng giống như LES. Ở trẻ sơ sinh, cơ thắt thực quản còn yếu nhưng cơ môn vị lại rất phát triển. Do đó, thức ăn dễ ứ đọng lâu trong dạ dày. Từ đó tạo điều kiện gây nên hiện tượng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh.
Bên cạnh đó, trẻ sơ sinh có xu hướng nằm ngang, đây cũng là yếu tố dễ khiến trẻ bị trào ngược. Theo đó, khi trẻ bú nuốt phải hơi nhiều, sau đó lại được đặt nằm ngang trên mặt phẳng khiến trẻ dễ nôn trớ sữa ra ngoài.
Phân biệt trào ngược dạ dày sinh lý và bệnh lý?
Trào ngược dạ dày sinh lý và bệnh lý là hai dạng khác nhau. Dưới đây là cách phân biệt giữa hai loại này:
- Trào ngược dạ dày sinh lý: Đây là hiện tượng sinh lý tự nhiên và phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Trẻ có thể bị trào ngược dạ dày sau khi bú mà không gây ra triệu chứng hoặc chỉ gây ra những triệu chứng nhẹ. Trong trường hợp này, trẻ vẫn phát triển bình thường, tăng cân đều đặn và không có vấn đề sức khỏe nghiêm trọng
- Trào ngược dạ dày bệnh lý: Đây là tình trạng trào ngược dạ dày gây ra triệu chứng và ảnh hưởng tới sức khỏe. Trẻ có thể gặp một số triệu chứng như nôn, khó tiêu, tiêu chảy, khó thở hoặc quấy sau khi bú. Tình trạng này kéo dài khiến trẻ chậm tăng cân, phát triển chậm hoặc thậm chí là mắc các bệnh đường hô hấp liên quan như viêm phế quản. Một số bệnh lý có thể dẫn đến trào ngược dạ dày ở trẻ bao gồm: sa dạ dày, thoát vị cơ hoành, bại não, van tim hở,…
Để phân biệt giữa trào ngược dạ dày sinh lý và bệnh lý, ba mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác. Bác sĩ sẽ đánh giá dựa trên triệu chứng, tiền sử sức khỏe và có thể yêu cầu các xét nghiệm hoặc siêu âm để đưa ra chẩn đoán.
Triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh
Khi bị trào ngược dạ dày, trẻ sơ sinh có thể gặp phải một số triệu chứng sau:
- Nôn: Trẻ có thể nôn ra một lượng lớn hoặc nhỏ dịch dạ dày sau khi bú sữa mẹ
- Ho hoặc khó thở: Dịch dạ dày trào ngược lên thực quản gây kích thích hoặc tắc nghẽn đường hô hấp, dẫn đến phản xạ ho, đôi khi làm trẻ khó thở
- Khó chịu, quấy khóc: Trào ngược dạ dày còn khiến trẻ khó chịu, quấy khóc nhiều hơn sau ăn
- Khó bú hoặc bú rất ít: Trẻ có thể không muốn bú hoặc chỉ bú rất ít do cảm giác khó chịu sau khi ăn
- Tiêu chảy hoặc táo bón: Khi dịch dạ dày trào ngược lên thực quản và vào ruột non, nó có thể gây ra kích thích mạnh mẽ, làm giảm chuyển động ruột và gây táo bón. Ngoài ra, trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày còn có thể bị tiêu chảy. Cụ thể nó làm tăng lượng chất lỏng trong ruột non, dẫn đến tăng chuyển động ruột và gây ra tiêu chảy
- Suy dinh dưỡng: Khi trẻ bị trào ngược dạ dày, cảm giác khó chịu và đau rát thực quản có thể khiến trẻ không muốn ăn hoặc ăn rất ít. Điều này dẫn đến giảm lượng calo và dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển, gây ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng cân của trẻ
Biến chứng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh
Có một số biến chứng có thể xảy ra do trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh, bao gồm:
- Viêm họng và viêm phế quản: Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh có thể gây ra viêm họng và viêm phế quản do axit dạ dày tiếp xúc với niêm mạc họng và phế quản
- Viêm phổi: Trẻ bị trào ngược dạ dày kéo dài có thể gây viêm phổi do vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào phổi
- Suy dinh dưỡng: Trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thường gây khó tiêu dẫn đến hấp thụ chất dinh dưỡng kém. Điều này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, tăng nguy cơ suy dinh dưỡng và chậm phát triển
- Viêm thực quản: Trào ngược dạ dày có thể gây viêm thực quản do axit dạ dày tiếp xúc với niêm mạc thực quản
- Đau và khó chịu: Trẻ sơ sinh trào ngược dạ dày có thể trở nên khó chịu, khó ngủ và có thể có những cơn đau do việc axit dạ dày tiếp xúc với niêm mạc dạ dày
Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thực quản
Đối với trào ngược dạ dày sinh lý
Nếu trẻ chỉ bị trào ngược dạ dày sinh lý thì đây chỉ là hiện tượng nhất thời trong giai đoạn đầu đời của trẻ và nó sẽ tự khỏi khi trẻ lớn dần. Tuy nhiên, ba mẹ cần tham khảo các bước chăm sóc đúng cách để làm giảm triệu chứng cũng như khiến bé dễ chịu hơn.
- Trẻ bú mẹ trực tiếp: Mẹ nên cho bé bú bên trái trước, do lượng sữa trong dạ dày lúc mới bú còn ít nên có thể nằm nghiêng bên phải. Sau đó, mẹ chuyển bé bú bên phải, vì lúc này dạ dày đã đầy sữa, bé nên được nằm nghiêng bên trái, để sữa không gây trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh
- Với trẻ bú bình: Khi cho trẻ bú, mẹ nên đặt bình sao cho đầu núm vú luôn đầy sữa. Không nên cho trẻ bú khi đang quấy khóc vì điều này khiến bé nuốt phải nhiều khí hơn, gây căng dạ dày. Khi trẻ bú xong, mẹ nên bế bé theo tư thế thẳng đứng trong 15 – 20 phút, tuyệt đối không được đặt nằm ngay. Bên cạnh đó, mẹ cũng cần giúp bé ợ hơi bằng cách vỗ nhẹ lưng của bé. Sau đó, đặt bé nằm nghiêng phía bên trái một cách nhẹ nhàng
Ngoài ra, để hạn chế tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh, mẹ nên chia nhỏ cữ bú cho trẻ thành nhiều lần, nhưng vẫn phải đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ trong ngày. Tuyệt đối không nên ép trẻ bú nhiều, ăn nhiều. Thời gian tối thiểu giữa hai lần bú của trẻ là 2 giờ và tối đa là 4 – 5 giờ.
Đối với trào ngược dạ dày bệnh lý
Khi các phương pháp trên không có tác dụng làm giảm triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh, ba mẹ nên nhanh chóng đưa bé tới bệnh viện để được chẩn đoán và tìm nguyên nhân. Theo đó, bác sĩ có thể chỉ định cho bé dùng một số loại thuốc như:
- Thuốc ức chế bơm proton (PPIs): Loại thuốc này có tác dụng giảm sản xuất axit trong dạ dày, được dùng trong các trường hợp trẻ bị trào ngược dạ dày hoặc các triệu chứng liên quan như đau bụng, buồn nôn và khó tiêu
- Thuốc kháng histamine-2 (H2 blockers): Tương tự như trên, thuốc kháng histamine cũng có tác dụng giảm axit dư thừa trong dạ dày
- Thuốc tiêu hóa: Đây là loại thuốc được sử dụng để giúp tiêu hóa thức ăn và giảm triệu chứng trào ngược dạ dày
- Thuốc kháng viêm: Một số loại thuốc kháng viêm có thể được sử dụng để điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là khi nguyên nhân của bệnh là viêm dạ dày
Lưu ý: Việc cho trẻ sơ sinh dùng thuốc phải được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa. Phụ huynh tuyệt đối không tự ý cho bé dùng thuốc hoặc tăng/giảm liều lượng.
Những lưu ý khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày
Khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày, ba mẹ cần lưu ý các điều sau:
- Tư thế ăn và ngủ: Đặt bé nằm nghiêng 30 độ sau khi bú để giảm áp lực lên dạ dày, giúp ngăn chặn sự trào ngược. Mẹ có thể sử dụng gối nâng đầu hoặc đặt bé đúng tư thế để đảm bảo bé thoải mái
- Ăn ít và thường xuyên: Hãy chia nhỏ khẩu phần ăn và tăng số lần cho bé bú trong ngày. Đồng thời hạn chế cho bé ăn quá nhanh và tránh cho bé ăn trước khi đi ngủ
- Vỗ ợ hơi cho bé: Vỗ ợ hơi giúp bé loại bỏ khí trong dạ dày và giảm cảm giác khó chịu. Theo đó, mẹ đặt bé nằm ngửa hoặc nằm sấp trên đùi. Dùng lòng bàn tay vỗ nhẹ lưng của bé từ trên xuống dưới. Thực hiện động tác nhẹ nhàng và dứt khoát liên tục trong 5 – 10 phút. Sau đó mẹ có thể đặt bé nằm nghiêng lên ngực và vỗ nhẹ lưng của bé tiếp
- Tránh ăn những thức ăn gây kích ứng: Với các mẹ đang trong giai đoạn cho con bú cần hạn chế ăn những loại thức ăn gây kích ứng dạ dày như gia vị cay, thức ăn chứa nhiều chất béo, đồ ngọt, đồ uống có gas, thức ăn nhanh,…
- Thực hiện massage dạ dày: Massage nhẹ nhàng vùng bụng của bé theo hướng từ trên xuống dưới để có thể giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa và giảm triệu chứng trào ngược dạ dày
Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh khi nào cần gặp bác sĩ?
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ khi có các dấu hiệu sau cần được đi khám ngay:
- Nôn nhiều, thậm chí là nôn ra máu
- Tiêu chảy, tiêu máu
- Chậm tăng cân
- Viêm phổi
- Quấy khóc kéo dài hơn 2 giờ
- Bỏ bú hoặc bú rất ít
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi bị nôn nhiều sau mỗi lần bú
- Trẻ lừ đừ, cảm giác mệt mỏi, uể oải
Trên đây là một số thông tin liên quan đến trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh. Mong rằng những chia sẻ này sẽ giúp ích cho mẹ trong quá trình chăm sóc bé yêu!
